प्रशोधन कारखानामार्फत मालिक बन्दै चिया किसान

Posted on: 24 Nov, 2018

गोविन्द लामिछाने | मङ्सिर ८, मङ्गलबारे | हरियो चियापत्तीको उपयुक्त मूल्य नपाएको गुनासो बढिरहेका बेला किसानले सहकारीस्तरबाटै कारखाना खोलेर पत्ति प्रशोधन गर्न थालेका छन् । 

जिल्लामा रहेका ठूला कारखानाले कृषकको श्रमसमेत नउठ्ने गरी मूल्य दिएको गुनासो गर्दै आएका किसान आफैँ चिया मालिक बन्न प्रशोधन कारखाना खोल्न लागिपरेका हुन् । सहकारीमार्फत खुलेका उद्योगले उत्पादनलाई पूर्ण अग्र्यानिक बनाउँदै अन्तर्राष्ट्रिय बजारसम्म उत्पादन पु¥याउने लक्ष्यका साथ नाशामार्फत अग्र्यानिक प्रमाणीकरण लिने क्रम पनि शुरु गरिएको छ । 

चिया अग्र्यानिक हुँदै गएपछि अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा यहाँको चियाको निर्यात बढ्ने तीनजुरे चिया कारखानाका व्यवस्थापक सोमनाथ शर्माको भनाइ छ । देशभरमा सहकारीमार्फत ३१ कारखाना खुलेका छन् । झापामा खुलेका चार वटाबाहेक सबै अग्र्यानिक छन् । सहकारीबाट खुलेकामध्ये इलाममा आठ वटा कारखाना छन् भने बाँकी पाँचथर, धनकुटा, ललितपुरलगायत जिल्लामा सञ्चालन भइरहेका छन् । केन्द्रीय चिया सहकारी सङ्घका अध्यक्ष गोविन्दप्रसाद दाहालले यस्ता कारखानाले कृषकलाई उचित मूल्य दिने गरी सहकारीकर्मी किसानलाई एकताबद्ध गर्दै बजारीकरणमा सघाउने सङ्घको उद्देश्य रहेको बताउनुभयो । 

देउमाई नगरपालिका–३ राँकेटारमा चिया किसानको सक्रियतामा सहकारीमार्फत चिया प्रशोधन कारखाना स्थापना गरिएको छ । यहाँ १६१ जना कृषक सदस्य रहेको उच्च पहाडी चिया उत्पादक सहकारी संस्थाले कारखाना सञ्चालनमा ल्याएको हो । कारखानाका लागि सहकारीमा आबद्ध किसानले रु एक करोड लगानी गरेको हो । सो कारखानालाई उन्नति समावेशी वृद्धि कार्यक्रमले रु ५० लाख आर्थिक सहयोग गरेको छ । 

दैनिक एक हजार ५०० किलोग्राम हरियो चियापत्ती प्रशोधन गर्ने क्षमता रहेको कारखानाका अध्यक्ष थीरकुमार राउतले बताउनुभयो । सहकारीले नासा अन्तर्राष्ट्रिय अग्र्यानिक प्रमाणीकरण निकायबाट अग्र्यानिक प्रमाणित गरिसकेको छ । वार्षिक ३० हजार किलो तयारी चिया उत्पादन गर्ने कारखानाले लक्ष्य लिएको छ । 

सूर्योदय नगरपालिकाको बरबोटे, फाकफोकथुमको तीनजुरे, इलाम नगरपालिका र सन्दकपुर गाउँपालिकाबीचको तालगाउँमा सहकारीमार्फत चिया प्रशोधन कारखाना खुलेका छन् । सहकारीमार्फत जिल्लामा खुलेका चिया कारखानामा किसानको लाखौँ लगानी छ । 

यहाँको उत्पादन अझै पनि भारतमुखी बजारमा निर्भर रहेकाले कृषकलाई उपयुक्त मूल्य दिन नसकिएको बताइएको छ । जिल्लामा सञ्चालित अर्थोडक्स चिया कारखानाले आन्तरिक र पश्चिमा बजारमा केही तथा बाँकी चिया भारतको कोलकत्तामा बिक्री गर्दै आएका छन् । 

“भारतमुखी बजारको विकल्पको खोजी नगरिएसम्म अझै पनि मुस्किल छ”, इलामेली चिया सहकारी संस्थाका अध्यक्ष कृष्ण सुवेदीले भन्नुभयो, “कारखाना निर्माणका सबै प्रक्रिया सकेर सहकारी बजारको खोजीमा छ ।” फाकफोकथुमको तीनजुरे चिया कारखानाले अग्र्यानिक उत्पादन विदेश निर्यात गरिरहेको छ । यसपटक कारखानाले करीब ५०० किलोग्राम तयारी चिया जर्मनी, नेदरल्याण्डलगायत तेस्रो मुलुकमा बिक्री भएको कारखानाका व्यवस्थापक सोमनाथ शर्माले बताउनुभयो । 

अहिले जिल्लामा साना ठूलागरी १०० धेरै चिया कारखाना सञ्चालनमा छन् । कारखानाको क्षमताअनुसार उत्पादन क्षेत्र नबढ्नु, प्रतिष्पर्धा तीव्र हुनु र सीमापारि दार्जिलिङतर्फ हरियो चियापत्ती निकासी भइरहनुजस्ता कारणले अधिकांश कारखानाले क्षमताअनुसार चियापत्ती प्रशोधन गर्न सकिरहेका छैनन् । 

यस बिषयमा तपाइको प्रतिक्रिया...!