रूपन्देही जिल्ला नेपालको पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र अन्तर्गत लुम्बिनी अञ्चलका ६ जिल्लाहरू मध्ये तराईमा पर्ने एक जिल्ला हो। यस जिल्लाको पूर्वमा नवलपरासी जिल्ला, पश्चिममा कपिलवस्तु जिल्ला, उत्तरमा पाल्पा जिल्ला र दक्षिणमा भारतको उत्तर प्रदेश पर्दछ। गौतम बुद्धको पवित्र जन्मस्थलको रूपमा विश्वमा नै परिचित यो जिल्ला ऐतिहासिक भौगोलिक एंव पर्यटकीय दृष्टिले ज्यादै महत्वपूर्ण मानिन्छ।
जनसंख्या
राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार रूपन्देही जिल्लाको कूल जनसंख्या ८,८०,१९६ जना मध्ये पुरुष ४,३२,१९३ जना र महिला ४,४८,००३ रहेका छन ।
भौगोलिक अवस्था
क्षेत्रफल : १,३६०.७० वर्ग किलोमिटर
अवस्थिति: ८३.०१२.१६ देखि ८३०.३८-७ पूर्व( देसान्तर) २७०-२०-००देखि २७०-४७-२४ उत्तर (अक्षांश)
सिमाना: पूर्व नवलपरासी जिल्ला, पश्चिम कपिलवस्तु जिल्ला, उत्तर पाल्पा र दक्षिण भारतको उत्तर प्रदेश राज्य
उचाई : १५२ मिटर देखि १२१९ मिटर सम्म (समून्द्री सतहदेखि)
तापक्रम: न्यूनतम ८-७५ डिग्री सेल्सियस, अधिकतम ४२-४ डिग्री सेल्सियस
औषत वर्षा : १३९१ मी मी
हावापानी: उष्ण प्रदेशीय
मुख्य नदीहरू :
तिनाउ, रोहीणी, दानव, कोठी, महाव, कञ्चन, बधेला,
प्रमुख तालहरू:
गैडहवा, बिष्णपुरा, नन्दभाउजु, चिल्हिया
समुद्र सतहबाट १५२ मिटर देखि १२१९ मिटर सम्मको उचाईमा यो जिल्ला अवस्थित छ। यस जिल्लाको कुल क्षेत्रक्रल १३६७.७० वर्ग किलोमिटर रहेको छ। यस जिल्लामा ६० गाउँ विकास समिति, ५ नगरपालिका, १ उपमहानगरपालिका १७ इलाका र ५ संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरू छन्।
जिल्लाको नामाकरण
यस जिल्लाको नामाकरणको सम्वन्ध भगवान गौतम बुद्धसँग जोडिएको छ। गौतम बुद्धको आमा माया देवी यसै जिल्ला देवदहको भवानीपूरमा जन्मिएकी थिइन। उनी अत्यन्त सुन्दरी भएकोले उनलाई रूपिदेवी भनिन्थ्यो र त्यही शब्द रूपिदेवीवाट रूपिन्देही र रूपन्देही भएको हो भन्ने भनाई छ।
जनजिवन
यहाँका प्रमुख जनजातिमा ब्राहमण,क्षेत्री, थारु, मसुलमान, यादव, लोध, गुरुङ्ग, पासी, तेली, मल्लाह, धोवी आदि हुन। राष्ट्रिय भाषा नेपाली भएपनि यस जिल्लामा ६१%ले अवधी, २४%ले नेपाली, ९% लेथारु र ६%ले विभिन्न भाषाहरू बोल्ने गरेके पाइन्छ।
यस जिल्लाको मुख्य पेशा कृषि नै हो र कुल क्षेत्रक्रल मध्ये ८५९२२२ हेक्टर जमीन खेतीपातीको लागि उपयुक्त रहेको छ। यस जिल्लामा सतह सिंचाई, भूमिगतसिंचाई र लिफ्ट सिंचाईको माध्यमबाट ४८% खेती योग्य जमीनका सिंचाई सुविधा उपलब्ध छ। सिंचाईको मूख्य श्रोत नदि नाला भएपनि वर्षा याममा अध्यधिक पानीका बहावले गर्दा भू-क्षय, बाढी पहिरोर नदि कटान जस्ता गम्भीर समस्याहरू उत्पन्न हुने गर्दछन्। समतल भू-भाग, यातायातको सुविधा (सिर्द्धार्थ र महेन्द्र राजमार्गको मुख्य योगदान), कच्चा पर्द्धार्थ उपलब्धता, मेशिनरी औजारहरूको पैठारीमा सुगमता र उपलब्ध बजारको कारणले गर्दा यस जिल्लामा ठूला, मझौला र स(साना विविध उद्योगहरू स्थापना भएका छन्। बुटवल र सिर्द्धार्थनगर यस जिल्लाका महत्वपूर्ण औधौगिक एंव व्यापारी क्षेत्र हुन्।
सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्ने]
↑ Jump up to: १.० १.१ १.२ १.३ १.४ "जिल्ला विकास समिति, रूपन्देही (जनसांख्यिकीय रिपोर्टहरू तथा भौगोलिक अवस्थिति र हावापानी)". http://www.ddcrupandehi.gov.np/app/webroot/index.php/content_pages/view/1035.
↑ Jump up to: २.० २.१ २.२ "नेपालका जिल्लाहरुको सम्पूर्ण विवरण (जनसंख्या, क्षेत्रफल, सदरमुकाम )".
↑ Jump up to: ३.० ३.१ "नेपालको राष्ट्रिय जनगणना २०६८ (गाविस तह)", राष्ट्रिय योजना आयोग, नोभेम्बर २०१२. अन्तिम पहुँच मिति:नोभेम्बर २०१२.
↑ Jump up to: ४.० ४.१ ४.२ ४.३ "रूपन्देही जिल्लाको संक्षिप्त परिचय". जिविस रूपन्देही.
बाहिरी कडीहरू[सम्पादन गर्ने]
जिल्ला विकास समिति, रूपन्देही
यो पनि हेर्नुहोस्[सम्पादन गर्ने]
नेपालको क्षेत्रीय वर्गीकरण
कृष्ण खनाल । पुस ६, बुटवल । युवा संघ नेपाल रुपन्देहीका अध्यक्ष दुर्गा तिवारीको हत्या भएको दास्रो दिन बुटवलमा भव्य शव यात्रा निकालिएको छ । युवा संघ नेपाल रुपन्देही र जिल्ला सुरक्षा समितिका विचमा वार्ता भई स्वर्गीय तिवारीलाई सहिद घोषणाको लागि नेपाल सरकार गृह मन्त्रालय संग सिफारिस गर्ने सम्झौता भएपछि युवा संघ नेपाल रुपन्देहीको आयोजनामा बुटवलमा शव यात्रा निकालिएको हो । बुटवलको अस्पताललाईनबाट सुरु भएको शव यात्रा मृतक तिवारीको घर देवदह सम्म पुगेको थियो ।
यस्तै शोक सभालाई सम्बोधन गर्दै एमाले उपमहासचिव घनश्याम भुषालले सामजिक कार्यकर्ताको निधले देश नै स्तब्ध भएको भन्दै उनको हत्या पछि आम मानिस कति सुरक्षित छन् भन्ने विषयमा प्रश्न चिन्ह खडा भएको बताएका थिए । उनले भने–‘राजमार्गको छेवैमा, दिन दहाडै एउटा नागरिकको हत्या हुन्छ, भने सरकारको शान्ती सुरक्षामा प्रश्न चिन्ह खडा भएको छ ।’ उनले सरकारले सत्यतथ्य रुपमा दोषि पत्ता लगाएर कानुनी कारवाही नगरे सम्म युवाहरुको खबरदारी निरन्तर चलिरहने समेत बताए ।
यस बिषयमा तपाइको प्रतिक्रिया...!