चिसाङ शेर्पा | पुस १२, खोटाङ | बोट सुक्ने समस्याका कारण सुन्तला खेती हराउदै गएको छ । पतझड वर्गको वनस्पति सुन्तलामा वर्षेनी बोट सुक्ने समस्या नै समस्या आउने थालेपछि सुन्तला खेती मासिदै गएको छ । जिल्लाको हकमा सबैभन्दा बढी सुन्तला उत्पादन हुने क्षेत्र लामिडाँडा, खार्पा, कुभिण्डेमा सुन्तला खेती लोप भगएको हो ।

रावाबेंशी गाउँपालिका–३ लामिडाँडाका सुन्तला खेती गर्दै आएका डम्बर बहादुर श्रेष्ठको सुन्तला खेती गर्ने जोशजाँगर हराएको छ । पुर्व शिक्षक समेत रहेका उनले २०५२ सालमा नमूना बगैचा निर्माण गरी डेढ सय बोट रोपेको सुन्तला अहिले लभगभ बगैचा नै खाली छ । सुन्तलाको जरा कुहिने, हाँगा सुक्दै जाने, पात पहेँलो हुने र अन्ततः बोट नै सुक्ने समस्याले सुन्तलाको बगैचा रित्तिएको उहाँको भनाई छ । सुन्तला खेतीले प्रख्यात लामिडाँडा अहिले सुन्तला विहिन बनिरहेको छ । 

लामिडाँडाको सुन्तलामा आएको समस्या तीन वर्ष भयो । फल लाग्ने सुन्तलाका बोटहरु धमाधम सुक्न थालेपछि स्थानीयले सुन्तलाको बोटलाई ढालेर दाउराका लागि प्रयोग गर्दै आएको छ ।  मंसिरको अन्तिम सातादेखी पहँेलैगरी सुन्तला पाउने लामिडाँडामा सिजनमा समेत सुन्तला नै पाउन छोडेको छ । अलिअलि फलेको पनि काम नदिने खालको छ । वर्षेनी सुन्तलाको बोट मर्दै गएकाले सालैपिच्छे नयाँ बोट लगाउँदा १÷२ साल फल दिने र त्यसपछि बोटै सुकेर जाने गरेको स्थानीय खिलाराज श्रेष्ठले बताए । उनका अनुसार अहिले लामिडाँडाकाले बाहिरको सुन्तला किनेर खानुपर्ने बाध्यता छ । आँप र जुनारमा किरा लाग्ने समस्या त थियो नै अब सुन्तलामा पनि बोट सुक्ने समस्या आयो । उनले भने, ‘हामीले सम्बन्धित स्थानमा र कृषिका जेटिएलाई कती भन्यौ तर । उनीहरु वास्तै गर्दैनन् ।’

लामिडाँडामा मात्रै हैन त्यही समस्या खार्पा र कुभिण्डेमा पनि यथावत छ । सुरुमा हाँगा सुक्ने, बोटै मर्ने, साना विरुवा सुक्ने, फलमा किरा पर्ने समस्या देखिएको रावाबेंशी गाउँपालिका–१ कुभिण्डेका इन्द्र बहादुर पौडेलले बताए । खार्पा र कुभिण्डेमा गत सालबाट सुन्तलामा यस्तो समस्या आएको उनको भनाई छ । त्यहाँ पनि सुन्तला चाख्न समेत मुस्किल छ । जलवायु परिवर्तनका कारण बोट मरेको लामिडाँडाका जेटिए द्रोण रेग्मीले बताए । त्यहाँ पानीको पनि समस्या छ । पूराना बुढा बोट फालेर नयाँ लगाउने गरेमा सुन्तलाको समस्या हल भएर जाने उनको भनाई छ । त्यसका लागि गाउँपालिकाले ‘सुन्तला सिंचाई तथा सुदृढिकरण’ कार्यक्रम ल्याई पाँच लाख बजेट छुट्याइएको उनले बताए । उक्त बजेटले पूराना बोटलाई निकालेर नयाँ बोट खरिद गरिनुपर्ने कृषकहरुको माग रहेकाले अहिले छलफलकै क्रम चलिरहेको छ ।