धनवीर महतो | फागुन २७, महोत्तरी | लागत अनुसारको बजार मूल्य नपाएपछि महोत्तरीका आलु किसान चिन्तित भएका छन् । 

दश कठ्ठामा आलुखेती गरेका गौशाला नगरपालिका– ३ का बेचन महतोले बजारमा आलुको मूल्य ओरालो लागेका कारण लगानीअनुसारको प्रतिफल नपाएपछि उहाँले चिन्ता व्यक्त गर्नुभयो । 

भन्नुभयो, “एक कठ्ठा आलु रोप्नका लागि सबै मिलाएर पाँच हजारको हाराहारीमा खर्च भएको छ । अझ आफ्नो मेहनेत र लगानीको फाइदा त परै जाओस् ।” “स्थानीय बजार पनि व्यवस्थित छैन्, उहाँले भन्नुभयो, “बाहिरबाट व्यापारीले ल्याएको आलुले गर्दा स्थानीय आलुको उपयुक्त मूल्य पाउन सकेको छैन ।” हाल प्रति कठ्ठा आलुको उत्पादन सातदेखि आठ क्विन्टल हाराहारीमा रहेको अर्का किसान रामसेवक सदाले बताउनुभयो । 

“अन्य तरकारी मौसममा बिक्री नगर्दा खेर जाने डर हुन्छन्”, उहाँले भन्नुभयो, “आलुलाई बचाएर राख्ने हो भने यसलाई वर्षभरि नै बिक्री गरेर आम्दानी गर्न सकिन्छ । तर यहाँ शीत भण्डार छैन जसकारण आलुलाई बचाउनका लागि निकै नै मुश्किल परेको छ ।” 

यता सोही बजारमा टायर गाडामा आलु बेच्न आएकी गौशाला नगरपालिका–८ बेलगाछीकी रोजिना खड्काले भन्नुभयो, “ अहिले बजारमा आलुको राम्रो भाउ नै छैन, प्रतिकठ्ठा पाँच हजार उत्पादन खर्च लागेको आलु अहिले बजारको मूल्य अनुसार बिक्री गर्दा त्यसको आधामात्रै असुल हुने देखिन्छ ।” उखुखेतीलगायतका अन्य बालीभन्दा तरकारीखेतीबाट भने मगन्य आम्दानी गर्न सकिन्छ तर यसका लागि उचित बजारीकरणको व्यवस्थापन हुनु जरुरी रहेको उहाँको भनाइ छ । 

किसानले आलुलाई जोगाउन सकेपछि राम्रै आम्दानी गर्न सकिन्छ तर यहाँ आलु जोगाउनका लागि शीत भण्डारको अभाव छ । स्थानीय बजारमा अहिले आलुको थोक बिक्री मूल्य प्रतिक्विण्टल रु एक हजार ६०० देखि एक हजार ७०० सम्म रहेका छन् । 

दैनिकी कामकाज गर्न समस्या 

महोत्तरी औरहीका ४२ वर्षीय सविर अन्सारीलाई खाना खान, पानी पिउनलगायतका दैनिकी कामकाज गर्न समस्या भएको छ । 

गत जेठमा गाउँमै आँप तोड्ने क्रममा रुखबाट खसेपछि घाइते भएका अन्सारी अहिले परनिर्भर भएका हुन् । डाढमा गम्भीर चोट लागेको उनको नशा च्यापिएको छ भने हात र खुट्टाका आँैलालेसमेत कामै गर्न छाडेका छन् । अपाङ्गता भएको अवस्थामा पुगेपछि उहाँकी श्रीमती लतिप्नी खातुनले उहाँलाई निरन्तररुपमा स्याहारसुसार गर्ने काममा व्यस्त हुनुुहुन्छ । “आफू सुकुम्बासी भएकै कारण जेनतेन घरपरिवार चलाउनका लागि मजदूरी गर्ने क्रममा एक दिन संयोग बिग्रियो, दुर्घटना भइयो, हातका औँलाले नै काम गर्न छाडेपछि आफू माटोको मूर्ति झैँ भइयो”, सविरले भक्कानिँदै भन्नुभयो । 

“पहिलेपहिले सिलाइकटाइ गरी गाउँघरमै मजदूरी गरेर जसोतसो घरपरिवार पाल्दै आएका थिए तर अब औँलाले नै काम गर्न छाडेपछि चाहेर पनि केही गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका छु”, उहाँले भन्नुभयो । अपाङ्गता परिचयपत्रका लागि पmारम भरेको छ महीना बित्दासमेत अहिलेसम्म सम्बन्धित परिचयपत्र पाउन नसकेको श्रीमान्को सेवामा व्यस्त रहेकी उनकी श्रीमती लतिप्नी खातुनले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “श्रीमान्को उपचारमा रु सात÷आठ लाख खर्च भयो तर उहाँ निको हुन सक्नुभएन । अब ऋण कसरी तिर्ने भन्ने चिन्ता आफूलाई सताइरहेको छ”, उहाँले भन्नुभयो, “एक त उहाँको यस्तो हालत, अर्को घरमा खानका लागि केही छैनन्, त्यसमाथि पनि ऋणको भार । काम गर्ने म एक्लै छु । समस्या नै समस्या छ हजुर ।” 

पहिले पहिले मजदुरी गरेर भए पनि घर परिवार चलाउँदै आएका थिए तर श्रीमान् दुर्घटनामा परेपछि घरपरिवार चलाउन निकै नै मुश्किल भएको लिप्तनी खातुनले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “उहाँ (श्रीमान्) हिँडडुल गर्न सक्नुहुन्न । उहाँलाई एक्लै छाडेर मजदूरी गरेर पैसा आर्जन गर्ने अवस्था पनि छैन । त्यसमा पनि पाँच वर्षीय छोराको पालनपोषण र घरपरिवार कसरी चलाउने चिन्ताले आफूलाई सताइरहेको छ ।” 

औरही नगरपालिका वडा नंं २ का कार्यालयले सविर अन्सारीलाई हिँडडुल गर्न समस्या नहोस् भनेर एक थान ह्वीलचेयर प्रदान गरेका छन् । जसका कारण ऊ हाल गाउँघरमा घुमफिर गर्दै आएका छन् । वडाअध्यक्ष विनोद पञ्जियारका अनुसार यसभन्दा अगाडि पनि उनीजस्ता सुकुम्बासी घरपरिवारको हकमा वडा कार्यालयले सहयोगात्मक भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ । अब उनी शारीरिकरुपले असक्त रहेकाले उहाँलाई तत्कालका लागि एक थान ह्वीलचेयर प्रदान गरिएको र अगामी दिनमा पनि वडा कार्यालयले सहयोग गरिने वडाध्यक्ष पञ्जियारले प्रतिबद्धता जनाउनुभयो । उहाँको पाँच वर्षीय छोरालाई चाँडै नै पठनपाठनका लागि आफू प्रयासरत रहेको वडाध्यक्ष पञ्जियारले भन्नुभयो ।