ईलाका स्तरीय विभाजन

१      गौरीशंकर, खारे, मार्वु, चंखु र सुरी

२      झ्याँकु, जुँगु, क्षेत्रपा, नाम्दु र काब्रे

३      जिरी, माली, श्यामा र ठूलो पातल

४      गैरीमुदी, मिर्गे, भिरकोट र झूले

५      हाँवा, च्यामा, मालु, शहरे र जफे

६      डाँडाखर्क, मेलुङ, भेडपु, घ्याङसुकाठोकर र पवटी

७      फस्कु, मागापौवा, शैलुङ्केश्वर, काटाकुटी, ताम्चेत र भूषाफेदा

८      लाँकुरीडाँडा, बोच र भिनपाका वडा १ र ५ देखि १३ सम्म

९      सुष्पाक्षमावती, शुन्द्रावती, सुनखानी र भीनपाका वडा २, ३ र ४

१०     लापीलाङ, लामीडाँडा, वावरे, खोपाचागु, आलम्पु र कालिञ्चोक

११     विगु, चिलंखा, लादुक, बुलुङ, ओराङ र लामावगर

दोलखा  जिल्लाको वस्तुगत विवरण

दोलखा नेपालको मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र अन्तर्गत जनकपुर अञ्चलको एक हिमाली जिल्ला हो । प्राकृतिक स्रोतले भरिपूर्ण यस जिल्लाको उत्तरी क्षेत्रको सीमाना चीनको स्वशासित क्षेत्र तिव्वतसंग जोडिएको छ । धार्मिक, ऐतिहाँसिक, साँस्कृतिक, जातजाति एवम् विविधताले भरिएको दोलखा जिल्ला जलसम्पदाको दृष्टिले पनि महत्वपूर्ण मानिन्छ । नेपालको राजधानी काठमाण्डौबाट १३२ कि.मि. दूरीमा रहेको यो जिल्ला आन्तरिक एवम् वाह्य पर्यटकको गन्तव्य स्थान भइरहेको छ । यस जिल्लाको न्यूनतम् उचाई समुद्री सतहबाट ७३२ मिटर ( सितली ) तथा अधिकतम् उचाई ७१३४ मिटर ( गौरीशंकर ) रहेको छ । जिल्लाको सदरमुकाम चरिकोट १९७० मिटर उचाईमा रहेको छ ।

१) सीमाना–

उत्तरमा – चीनको स्वसासित क्षेत्र तीब्वत ।दक्षिणमा – रामेछाप र काभ्रेपलाञ्चोक ।पूर्वमा – रामेछाप र सोलुखुम्बु ।पश्चिममा – सिन्धुपाल्चोक ।

२) भौगोलिक उपस्थिति

अक्षांस – २७ डिग्रि २८ मिनेट उत्तरी अक्षांसदेखि २८ डिग्रि ० मिनेट उत्तरी अक्षांससम्म ।देशान्तर – ८५ डिग्रि ५० मिनेट पूर्वी देशान्तरदेखि ८६ डिग्रि ३२ मिनेट पूर्वी देशान्तरसम्म । क्षेत्रफल – २,१४,२८७ हेक्टर ( २१९१ वर्ग कि.मि. ) जिल्लाको सवैभन्दा उच्च स्थान गौरीशंकर हिमाल ( ७,१३४ मीटर )जिल्लाको सवैभन्दा होचो स्थान मेलुङ गा.वि.स.को सितली ( ७३२ मीटर )*

३) प्रशासनिक विभाजन

गा.वि.स.– ४८ नगरपालिका – २ इलाका– ११ संसदीय क्षेत्र – २ सदरमुकाम – चरिकोट

४) हावापानी

वार्षिक औसत तापक्रम – ८ डिग्रि देखि १९ डिग्रि सेल्सियस । वार्षिक औसत वर्षा – २०४३.५ मि.मि. ।

५) भौगोलिक बनावट

उच्च हिमाल– ७५००० हेक्टर ( ३५ प्रतिशत )उच्च पहाड – ८५,७१४. हेक्टर ( ४० प्रतिशत ) मध्य पहाड– ५३,५७३. हेक्टर ( २५ प्रतिशत )

६) भू –उपयोगको अबस्था

• कृषि क्षेत्र: २६.४५ प्रतिशत

• वन क्षेत्र: ४७.३७ प्रतिशत

• चरण भूमि–घाँसे मैदान: १३.७७ प्रतिशत

• हिउँले ढाकेको क्षेत्र: २.६४ प्रतिशत

• पर्ती जग्गा: ६.४१ प्रतिशत

• पानीले ढाकेको: ३.३० प्रतिशत

• अन्य: ०.०६ प्रतिशत

 ७) प्रमुख धार्मिक एवं ऐतिहासिक पर्यटकीय सम्पदाहरु

• दोलखा भीमेश्वर मन्दिर

• त्रिपुरा सुन्दरी मन्दिर

• कालिञ्चोक भगवती

• चरिघ्याङ गुम्बा

• मञ्जुश्री

• टासी गुम्बा

• देउलाङ्गेश्वर महादेव

• चर्नावती ( त्रिवोणी)

• दोलखा बजार

• टक्सार घर

• शैलुङ्ग डाँडा

• गौरीशंकर हिमाल

• बेदिङ्ग गाउँ

• लामावगर

• च्छो–रोल्पा हिमताल

• जिरी

• तामाकोशी नदी

• खरीढुङ्गा क्षेत्र

• गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्र

• महांकाल मन्दिर

७) जनसांखिक विवरण

• घरपरिवार संख्याः ४५,६८८

• जनसंख्या जम्माः १,८७,५५६जना

• पुरुष संख्याः ८७,००३ जना

• महिला संख्याः ९९,५५४ जना

• औषत परिवारको आकारः ४.६२

• लैंगिक अनुपातः ८५.४७

• जनघनत्वः ८५

• जनसंख्या वृद्धिदरः –०.९१

• प्रौढ साक्षरताः ५३.६० प्रतिशत

• प्रौढ निरक्षरः ४४.४० प्रतिशत

• प्रति व्यक्ति आयः ४१, २५६ रुपैया

• कुल राष्ट्रिय आयः ७,६९७ रुपैया

• औसत आयु (दुवै): ७०.८५ वर्ष

• Labor Productivity : ७४,११६.६ रुपैया

• HDI (Arithmetic Mean): ०.५२२

• HDI (Geometric Mean): ०.४६८

• HPI: ३५.७०

• Gross Domestic Product: ६,९९१.९ रुपैया

• असुरक्षित खानेपानी प्रयोगकर्ताः २२.१५ प्रतिशत

• Mean years of School: ३.२६ वर्ष

• अपाङ्गको जनसंख्याः ५,५८७ जना

• कुल प्रजनन दरः २.५७ जना प्रति महिला

• निर्भरता दर : ८२.६६

• पुरुष निर्भरता दर : ९२.१२

• महिला निर्भरता दर : ७५.१३

• बाल निर्भरता दर : ६१.४६

• वृद्ध निर्भरता दर : २१.२१

• ७५ वर्ष वा माथिको जनसंख्याः३.०५ प्रतिशत

• औसत विवाह उमेरः २२.२ वर्ष

• विदेशिएको जनसंख्याः ५.३९ प्रतिशत

श्रोत जनगणना: २०६८

Source: DDC Dolakh