एजेन्सी:- काम गरेपछि स्वभावैले मानिस वा जीवजन्तु थाक्ने गर्छन् । तर, सामाजिक प्राणीको हकमा थकानको एकदमै महशुष हुन्छ । जब मानिस थाक्छ, तब आरामको जरुरत् पर्छ । आराम गरेपछिपनि थकान मेटिँदैन भने सम्झनुस् त्यहाँ गडबडी मान्नुपर्छ ।

आराम गर्दा पनि थकाई मेटिंदैंन भने ‘क्रोनिक फटिग’ अर्थात ‘पूरानो थकान रोग’ को संकेत हो । विशेषगरी गर्मी याममा यो रोगले दुःख दिन्छ । यो रोगले बिरामीलाई सँधै आलस्य महशुष गराउँछ । आलस्यताले मानिसको मानसिक, शारीरिक या सामाजिक स्तरमा असर पार्दछ । 

थकानका कारणहरु

- व्यस्त दिनचर्या 

- खराब जीवनशैली

- बिरामी हुँदाको हेलचेक्राइँ

- अनियमित वा असन्तुलित खानपान

- भाइरल इन्फेक्सन अथवा बायो–साइकोलोजिकल कारण । 

यस्तो अवस्थामा के गर्ने ?

- यस्तो अवस्थामा दिनचर्या बदल्ने

- मनोवैज्ञानिक सल्लाह लिने

- डाक्टरको सल्लाहमा औषधिको प्रयोग 

- थकानको अभावलाई पूरा गर्न राम्रोसंग निद्रा पुर्याउने

- तर, स्तर भन्दा माथिको आलस्यताले गम्भीर रोगकोपनि संकेत गर्छ, सचेत हुने । 

चिकित्सा अध्ययनले मुख्य रुपमा निम्न चार प्रकारका रोगहरुमा आलस्यपन देखिने बताएको छ ।

१. कलेजोको समस्या

कसैलाई लगातार थकान महशुष हुन्छ भने उसको वा उनको कलेजोमा समस्या पनि हुन सक्छ । रगत लिँदा, कोकिन या त्यस्तै प्रकारका लागूऔषध लिने मानिसमा हेपाटाइटिस सी हुने सम्भावना अत्यधिक हुनेगर्छ । 

चिकित्सक भन्छन्, यस्ता बिरामीलाई हल्का ज्वरो आउने, भोक नलाग्ने, शरीरमा अत्यधिक पीडा हुने या रुघाखोकी लाग्नेजस्ता लक्षणहरु देखिन्छन् ।

यस्तो अवस्थामा लिभर फङसन टेस्ट गराउन डाक्टर सुझाउँछन् । 

 २. एनिमिया

आइरनको कमीका कारण शरीरमा आलस्यपना आउन सक्छ । सामान्य अवस्थामा महिलामा महिनावारीमा, गर्भ रहेका बेला या स्तनपान गराएको बेला आइरनको कमी भएको हुन्छ । यसमा छालाको रंग पहेंलो हुन्छ । चिडचिडाहट्, झर्काहट् र आलस्य हुन्छ र सुगरको मात्रा पनि घट्छ । यद्यपि सुगरको मात्रा डाइबिटिजमा पनि घटबढ हुने गर्छ । 

चिकित्सक भन्छन्, यस्तो अवस्थामा हिमोग्राम, हेमोग्लोबिन टेष्ट, ब्लड काउन्ट, सेरम आइरन, आइरन बाइन्डिङजस्ता शरीरका विविध पक्षको परीक्षण गराउनु पर्छ ।  

३. थाइरोइड

अधवैंशे उमेरका मानिसहरुमा खासगरी थाइरोइडको समस्या बढी हुन्छ । यो उमेरमा थाइरोइड ग्ल्याण्ड टी ४ र टी ३ जस्ता हार्मोन बनाउँछ । यस्तो उमेरमा तौल बढ्ने, कब्जियत, छालामा रुखोपन, चिलाउने या कपाल झर्ने समस्याले सताउँछ । 

अनुसन्धानले बताउँछ — यसको रोकथामको लागि चिकित्सकको सल्लाहमा थाइरोइड प्रोफाइल थाइरोइड एन्टीबडी, थाइरोइड स्क्यान गराउनुपर्छ । टीएसएच थाइरोइड बढाउने हर्मोन हो । हाइ टीएसएच या लो टी ४ को अर्थ हो क्रोनिक हाइपोथाइराइड । यदि टीएसएच उच्च छ र टी ४ नर्मल छ भने पनि हाइपोथाइरोइड हुन सक्छ ।

४. मुटु रोगको डर

अनुसन्धानले बताएको छ की हृदयाघातको ७० प्रतिशत मामिलामा केही हप्ता पहिलेदेखि नै असामान्य थकान अनुभव हुन थाल्छ । पुरुषको तुलनामा महिलामा यो लक्षण बढी देखिने अनुसन्धानकर्ताले बताएका छन् । 

यसको रोकथामका लागि धूमपान र मदिराबाट जोगिनुपर्छ । सन्तुलित भोजन, ३० देखि ६० मिनेटसम्म एरोबिक एक्सरसाइज अपरिहार्य हुन्छ । साथै, चिकित्सकको सल्लाहमा कोलेस्टेरोल, ब्लड प्रेसर, सुगर, लिपिड प्रोफाइल, इसीजी, टीएमटी परीक्षण र एन्जिओग्राम गराउनु आवश्यक छ । यदि श्वासप्रश्वासमा समस्या छ भने डाक्टरको सल्लाहमा सीटी स्क्यान या इकोकार्डियोग्राम गराउनु उपयुक्त हुन्छ ।