लोकेन्द्र प्रशाद जोशी | कात्तिक १६, दार्चुला । देशकै सातौं धाम मानिने दार्चुलाको प्रमुख धार्मिक पर्यटकीय तिर्थस्थल मालिकार्जुनमा कार्तीक शुक्ल त्रियोदसिका दिन पूजन जात्रा लागेको छ । लेकम क्षेत्रको मालिकार्जुन गाउँपालिकामा पर्ने शैल्यशिखर धाममा प्रत्येक वर्ष असार शुक्ल त्रयोदशी र कार्तीक शुक्ल त्रयोदसिका दिन पूजन जात्रालाग्ने गर्दछ ।

हिन्दू धर्मावलम्वीहरुको आस्थाको धरोहर मानीने शैल्यशिखर धामको दर्शन गर्न विवाहित महिला तथा ब्रतवन्ध गरेका पुरुषहरुले १५ दिन अघिदेखी नै शुद्ध भएर जाने प्रचलन छ ।

शिखर धाममा मालिकार्जुन तथा भागाश्री अर्थात् शिव–पार्वतीको मुख्य वासस्थान रहेको मानिन्छ । शिखर धामको पवित्र मनले दर्शन गर्नाले सम्पूर्ण पाप नष्ट भई पूण्य प्राप्ति हुने, मनोकामना पूरा हुने र निसन्तानलाई सन्तान प्राप्त हुने जनविश्वास छ ।

यस वर्षको शिखर धामको दर्शन गर्न सयौ श्रद्धालु भक्तजनहरु शिखर तर्फ गएका छन । शिखर धामको दर्शन गर्न बुधबार नै नेपालका विभिन्न जिल्लाका साथै उत्तराखण्ड भारतबाट समेत ठूलो संख्यामा श्रद्धालु मालिकार्जुन पुगेका थिए । जात्रामा बत्ति बाल्न तथा पुजाआराधाना गर्नका लागी हरेक बर्ष हजारौ मानिसहरु शैल्यसिखर पुग्ने गरेका छन ।

मालीकार्जुन देबताको किम्वदन्ती अनुसार शैल्यसिखरका ८ ओटा रानीहरु रहेको र लेकमका बिभिन्न स्थानमा उनिहरुको वासस्थान रहेको छ । रानिहरुको बसोबास हुने सबै मन्दीरमा शुक्रबार अर्थात चतुदर्शी तिथिमा भब्य जात्रा लाग्ने गरेको छ । मालीकार्जुन गाउँपालीकाको मड मन्दीर, लेकम गाउँपालीका ५ मैखोली, ६ उचाकोट, २ गराडि लगायतका स्थानहरुमा मालीकार्जुनको बसोबास रहेको छ ।

यसैबिच शुक्रबार लाग्ने मालीकार्जुन मन्दीर मड जात्रामा हजारौ मानिसहरु सहभागी हुने अनुमान गरिएको छ । दमाहा बाजा, ब्यपार, खेलहरुको मुख्य आकर्षण रहेको यो जात्रामा दार्चुला बैतडी भारतको पिथौरागढबाट समेत मानिसहरु एब. भक्तजनहरु आउने गर्दछन् ।

विभिन्न ठाउँहरुबाट दमाहा बाँजा सहित मानिसहरु जात्रामा आउने गर्दछन् । यसरी आउने दमाहा बाँजा बजाउन मानिसहरुबीच प्रतिस्पर्धा नै हुने गर्दछ । रातभर दमाहा बजाएर विहानी पख सबै बाँजाहरुबीच प्रतिस्पर्धा गराई पहिलो तथा दोस्रो भनेर मन्दिरका मुखियाले विजयी भएको घोषणा गर्ने समेत चलन रहेको छ । मालिकार्जुनको जात्रामा रिठाचौपाता गाविसबाट आउने दमाहा बाँजा हरेक वर्ष प्रथम हुन्छ भने मालिकार्जुनकै दोस्रो । यसैगरी रिठाचौपाताको जयपूर मन्दिरमा लाग्ने जात्रामा मालिकार्जुनको दमाहा पहिलो हुन्छ ।

रातभरी जात्रा हेरेर सनिबार बिहान प्रसाद ग्रहण गरी मानिसहरु घर फर्कन्छन् । भने कोहीले बिहानी पख ठाडो खेल, ढुस्को तथा देउडा खेल्ने गर्दछन् ।

यसरी मनाइने जात्राको ऐतिहासिक, सांस्कृतिक तथा धार्मीका महत्वका साथै ब्यापारिक दृष्टिकोणले पनि महत्व थप बढाएको छ । जात्रलाई आफन्तजनसंग भेटघाट गर्ने अवसरका रुपमा पनि लिने गरिन्छ । तर, पछिल्लो समय जात्राको मौलिकता केही कम हुँदै गएको पाको पुस्ताका नागरिकहरुको भनाइ रहेको छ ।