माघ ४, काठमाडौँ । नेदरल्यान्ड स्थित अन्तराष्ट्रिय बालबालिका कला संग्रहका संस्थापक राफायल गोल्डिनका अनुसार, “बालबालिका मानवताका भविष्य हुन् । 

उनीहरुलाई आफ्नै संस्कार, आफ्नै कला र आफ्नै ईतिहास बनाउने अधिकार छ ।” ईतिहास कलिलै उमेरमा प्रस्तुत गर्ने बालबालिका छन् । प्याब्लो पिकासोले “बोल्नु अघि कला प्रस्तुत गरे” । 

आकियान चार वर्षकै उमेरमा चित्र बनाउन थालिन् र नौ वर्षमा उनका कला २५ लाख बढीमा बिक्री हुन थाले । एन्जेलिका कौफम्यान, बेलायती रोयल एकेडेमि संस्थापक सदस्य, १३ वर्ष मै व्यावसायिक पोट्रेट कलाकार बनिसकेकी थिईन् ।

नेपालमा विदेहाले हालसालै तीन वर्षकै उमेरमा नेपाल कला परिषदमा एकल कला प्रर्दशन गरी नयाँ इतिहास रचेकी छिन् । उनी राष्ट्र मै यति सानो उमेरमा एकल कला प्रर्दशनी गर्ने पहिलो व्यक्तित्व भएकी छिन् । उनको कला समेटेर ८० पृष्ठको पुस्तक सिर्जनाको बिहानी वा “अर्लि क्रिएसन्स्” उनको तेस्रो जन्मदिन पारेर राष्ट्रिय कला परिषदमा हजुरआमा प्रिती दहालले असोज १६ गते विमोचन गरी हामीहरु सामु प्रस्तुत गर्नुभएको छ ।

तीन वर्षीय बालिकाको कला तथा पुस्तक प्रर्दशनी

सिर्जनाको बिहानीसँग नेपाली चित्रकलामा एउटा फरक कलाले प्रवेश पाएको छ । “उनको‘ सिर्जनाले वयस्क समेत चकित पर्छन् । बालमनमा अनौठो सिर्जनशीलता निहित भएको अभिव्यक्ति गछ्र्रन् उनका चित्रहरुले ।” अनौठो खालको चित्रकलाको रुप दिंदै विदेहा रञ्जनले चकित पार्दै समाजलाई नै चुनौती दिएकी छिन् । मानिस चाहे जे पनि गर्न सक्दो रहेछ भन्ने उदारहण बनेकी विदेहा तीन वर्षको उमेरमा नै फरक–फरक किसीमको चित्र कोरेर बालबालिकाले पनि यस समाजलाई चुनौती दिन सक्छन् भन्ने राफायल गोल्डिनको भनाईलाई सत्यमा परिणत गर्न सफल भएकी छिन् ।

उनको यस संग्रह स्पाइनी ब्याबलरले प्रकाशनमा ल्याएको हो । संग्रहमा ७० वटा कलाकृती समेटिएका छन् । चित्र हेर्दै जाँदा नयाँपनको आभाष पाउन सकिन्छ । प्रईडेका अनुसार “धेरै ढोका नयाँ पुस्ताको निमित्त खोलिएका छन् । यसले भविष्य बन्ने छ ।” बालबालिकालाई यस चित्रकला संग्रहले थप उत्साहित बनाउनेछ । यस सुन्दरता भरीपूर्ण पुस्तक हरेक शिक्षक, अभिभावक तथा कलाकारले नजिकबाट हेर्न रुचाउनु पर्ने हो । त्यसैले होला वरिष्ठ कलाकार प्रमिला गिरीले विदेहाको कला बारे बुझ्न “अर्लि क्रिएशन्स्”को पहिलो प्रति किन्नु भएको ।

उनले कोरेका अधिकांश चित्र जिवनका भोगाईसँग मेल खान्छन् । 

तिनमा आफूले देखेको भोगेको दृश्यलाई सिर्जनात्मक सामाग्रीको सहायताले उर्ताने जमर्को गरिएको छ । किरियोन विलियमसनले १० वर्ष नपुग्दै पन्ध्र लाख डलरको कला बिक्री गरेपनि उनका सिर्जना हामी नेपालीको पहुँच भन्दा टाढै छ । हाम्रो पहुँचमा आएको विदेहाको पुस्तकको आवरणमा हामी सिर्जनात्मक प्रकृया देख्न सक्दछौं । 

उनले आफूले बनाईरहेको कृति अवलोकन गदैर्, खुडकिलै पिच्छे सोच्दै, थोप्ला, आकार, रेखा थप्दै योजनात्मक ढंगले चित्र बनाउँछिन् । बनिसकेपछि उनले सो कलालाई आफ्नो “मुटु” भनेर नामांकरण गरेको उनका बुवा पल्लव रञ्जन भन्दछन् ।

क्रान्ति पाण्डे “जुनकिरी”मा भन्नुहुन्छ, “सानो उमेर मै यति धेरै प्रतिभा भएको मान्छे भेट्टाउन मुश्किल जस्तै छ । विदेहा रञ्जनले यस्तो अप्ठयारोलाई तोडेकी छिन् ।” उनको चित्रसंग्रहमा २५ भावानात्मक चित्रहरु छन् भने २४ आलंकारिक चित्र छन् । प्रर्दशनीमा परेका १५ प्रयोगात्मक चित्रहरु छन् र बाँकी ६मा परिवारका सदस्यहरुको चित्रण गरिएको छ । “कोरकार” नामक चित्रकलामा मन छुने रङ्गहरुको प्रयोग गरेकी विदेहाले “सिनेमा हलमा फाईन्डिङ डोरी” नामक चित्र जिन्दगीमा पहिलो घम् चलचित्र हेरेको आधारमा बनाएकी छिन् ।

मुनामा लक्ष्मी खतिवडा भन्नुहुन्छ, “अन्य समयमा ठूला र केही नाम चलेका कलाकारको चित्रकला मात्र प्रदर्शनी हुने नेपाल कला परिषदका कक्षमा सानी विदेहालाई हेर्न आउनेको निकै भीड थियो । चित्रकला मात्र होइन कार्यक्रममा विदेहाको दुई दर्जन भन्दा बढी नेपाली तथा अङ्ग्रेजी बाल गीतको भिडीयो पनि प्रस्तुत गरिएको थियो ।”

“सृजनाको बिहानी”ले बाल मनमष्तिष्क भित्रको झलक मात्र नदिई शिशु विकास, कौशलता परिवर्तन, वौधिकता सिर्जनशिलता, शारीरिक समन्वय र रचनात्मक क्षमता अभिवृद्धी सम्बन्धि पनि चेतना प्रदान गरेको थियो भन्ने धारणा क्यानभासमा प्रकाशन गरेको छ । 

द राइजिङ नेपालका अनुसार “सृजनालाई जातजाती, राजनितिक, सीमांकन, भौगोलिक सिमितता र उमेरले रोकटोक गर्दैन् । २ वर्षको उमेर वा ९४ वर्षको उमेर होस् भावना, शैली, विषयबस्तु तथा अभिव्यक्तिले कलालाई मूल्याङ्कन गरीन्छ । विदेहाको कलामा मैले भावनात्मक लगानी, प्रभावशाली वैचारीक तथा विषयगत समाग्री र कला कौशलता छ ।”

“मैले मुसा देखें” निकै सरल तर भावपूर्ण छ । सानो डुहुरे मुसा बगैंचामा आएर फल खाएको याद गर्दै उनले यो चित्र कोरेकी हुन् । “मन पर्ने स्ट्रबेरी” ठूलो मान्छेले बनाएझैं छ । आफुले छोटो जिवनमा भोगेका स्थिती र पुगेका ठाउँ बटुलेर बनाएका १५ चित्र मध्ये नागदहमा धान रोपेको, बिहान बिहान बक्सीङ टिचर सँग खेलेको, नदी छेउ क्याम्पिङ गरेको, मेल्मचि नजिक माछा पारेको, विज्ञान कार्यशाला आदी परेका छन् ।

कलाकृति मध्ये “प्रिती हजुरमुमा” उनले बनाएको पहिलो मानव आकार हो र प्रिती हजुरमुमा आफ्नो भनाईमा लेख्नुहुन्छ, “प्रतिभा र मेहनतले जिवनका धेरै बाटाहरु खोल्नेछन् । जिवनका बाटाहरु सबै सहज हुँदैनन् र सफलतामा पनि नपुग्लान्, आफुले चाहेको बाटो हिंड्नु, खुशी समेट्नु, अरुका भूल क्षमा गर्नु, संधै उदार हुनु ।” हजुरमुमाले जस्तै सानी विदेहालाई शुभ यात्रा भन्दै उनको प्रतिभाले हामी र हाम्रो राष्ट्रलाई धेरै वर्षसम्म मनमुग्ध परोस् भन्ने आशा राख्दछौं ।

चित्रकारः विदेहा रञ्जन

नामः सिर्जनाको बिहानी

प्रकाशनः स्पाइनी ब्याबलर

पृष्ठः ८०

मूल्यः ४९५