चिसाङ शेर्पा | मंसिर १०, खोटाङ | दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिका–५ लफ्याङका पुष्प बहादुर कट्वालको दुईवर्ष यता नौ रोपनी खेतीयोग्य जमिन बाझोमा परिणत भएको छ । यस्तै, दिक्तेल कुडारडाँडाका टंकप्रसाद आचार्यको बारी र खेतगरी पन्ध्र रोपनी जग्गाको पनि हालत उस्तै छ । यसैगरी दिक्तेल १ का दुर्गा खड्काको १५० रोपनी खेतीयोग्य जमिनमा अहिले उतिस मात्रै छ । त्यो पनि कुनै सिधा र हलक्कै बढेको हैन । न त रहरले नै रोपिएको उतिस हो । बाँदरका कारण जमिन बाझो छोडेपछि आफै पलाएको विरुवाहरु आधा भाँचिएर लडिरहेका छन् त, कती अहिले पनि उतिसको नाम मात्रैको छ । काम दिने छैन । बाँदरका कारण जग्गा जमिन माया मार्ने यि त प्रतिनिधि पात्रहरु हुन् ।

जमिन माया मार्नेको अलवा खोटाङमा बाँदरकै कारण बसाईसराई जाने अवस्था समेत आईपरेको छ । दिक्तेल १ का उद्धव प्रसाद आचार्य र दिक्तेल २ का रत्न प्रसाद आचार्य बाँदरकै कारण बसाईसराई जानुपर्ने अवस्था रहेको बताउछन् । उनीहरु भन्छन् ‘चौबिसैं घण्टा बाँदरको ड्युटी गर्न सकिन्न, ड्युटी नगरे बाली माया मार्नुपर्छ अनि के गर्ने ?’ बाँदरका कारण जग्गा बाझो भएको छ । पन्ध्र रोपनी जग्गा बाझो छोड्नु परेको पिडा सुनाउदै दिक्तेलका शिव प्रसाद आचार्य भन्छन् ‘बाँदर नियन्त्रणमा ध्यान नदिने सरकारले जनताको बाझो जमिनको कर लिन पाउँछ ?’ बाँदरका कारण दिक्तेल, बाम्राङ, नुनथला, खाल्ले, लफ्याङ, दोर्पा, नेर्पा, निर्मलीडाँडा, बाँझेच्यानडाँडा, टेम्मा, याम्खाका किसानहरुले अधिकांस जग्गामा खेती गर्न छोडेका छन् । बाह्रैमास लगाईने खेतीमा बाँदरले ज्यादती देखाउन थालेपछि किसानहरु चिन्तामा परेका छन् । 

बाँदर नियन्त्रण गर्न कस्सीए बृद्धबृद्धाहरु

कृषकहरुले वर्षेनी रुपमा लगाउदै आएको अन्नवाली र फलफुल खेती नष्ट गर्ने बाँदरलाई नियन्त्रण गर्न बृद्धबृद्धाहरु कस्सीएका छन् । कृषकहरुको मूल समस्याका रुपमा आईपरेको बाँदरलाई धपाउन/नियन्त्रण गर्न कुनैपनी निकायले चासो नदिंदा बृद्धबृद्धाहरु त्यस कार्यका लागि अगाडी बढेका हुन् ।

बारीभरी खेतीपाती लगाएर भित्र्याउने समयमा साँझ/बिहान नभनी आफ्नो वाली कुरेर बस्दै आएका जेष्ठ नागरिकहरुले हालका लागि दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिकाको १५ वटै वडामा बाँदर नियन्त्रणका लागि प्रचारप्रसार समिति गठन गरेको छ । आईतबार दिक्तेलस्थित हुलाकडाँडा कर्म मन्दिर प्राङ्गणमा जेष्ठ नागरिक जिल्ला संघका बृद्धबृद्धाहरुको बसेको भेलाले ११ सदस्यीय प्रचारप्रसार समिति गठन गरेको संघका अध्यक्ष दुर्गा प्रसाद घिमिरेले जानकारी दिए ।

समितिमा लफ्याङका जेष्ठ नागरिक सन्तोष घिमिरे, उद्धव प्रसाद आचार्य, दुर्गा बहादुर खड्का, कृष्णप्रसाद अधिकारी, खाल्लेका राजकुमार राई, नेर्पाका दुर्गाप्रसाद पराजुली, दिक्तेल २ का देवीप्रसाद खतिवडा, दिक्तेल १ का शिवप्रसाद आचार्य, भीम बहादुर घिमिरे खत्री, रामप्रसाद आचार्य र चिउरीडाँडाका यग्यप्रसाद ढकाल छन् । समितिले गाउँगाउँमा बाँदरले क्षति पु¥याएका किसानहरुलाई खबर गर्ने र आगामी आईतबार दिक्तेलस्थित हेलिप्याडमा बृहत भेलागरी बाँदर नियन्त्रणका लागि समिति गठन गर्नेछ । बाँदरका कारण आजित भएका बृद्धबृद्धाहरुले पहिलो चरणको ८ दिन आ–आफ्नो स्थानमा सबैलाई बाँदर नियन्त्रणका लागि विभिन्न रचनात्मक उपाय खोज्ने छन् । रोजगारी र शिक्षाका लागि छोराछोरी शरह बजार भाँसिने परम्पराले गाउँघरमा बाँदरको गोठाला बृद्धबृद्धा र घरका बुहारीहरुले गर्दै आउनु परेको छ ।

गाउँघरमा बुढाबुढी र बुहारीहरु मात्रै भएकाले बाँदर नियन्त्रण प्रचारप्रसार समितिमा जेष्ठ नागरिकहरु रहेका छन् । जिल्लाको अधिकांस स्थानमा वर्षेनी हजारौं रोपनीमा लगाउदै आएको अन्नवाली तथा फलफुल बाँदरले नष्ट गर्दै आउदा पनि स्थानीय प्रशासन, स्थानीय सरकार र सरोकारवालाहरुले चासो दिएको छैन ।

माथिको तश्वीरमा: बाँदर नियन्त्रण गर्नका लागि छलफल गर्दै बृद्धबृद्धाहरु ।