खोज

कात्तिक १६, काठमाडौँ | शताब्दिऔँसम्म अस्ट्रियाको सबैभन्दा पुरानो कुलीन परिवारमध्ये एकले आफ्नो बेसमेन्टमा एउटा दुखद रहस्य लुकाएर राखेका थिए । बेसमेन्टमा बन्द थियो एउटा बच्चाको ममी । स्टारहेमबर्ग कुलका यी बच्चाको उमेर १ वा दुई वर्ष मात्रै भएको अनुमान गरिएको छ । अब अनुसन्धानमा यी बच्चाको मृत्यु खानपिनको कमी वा कुनै चोटका कारण नभई घामको कमीका कारण भएको थियो भन्ने पत्ता लागेको छ ।

बच्चाको यो ममी १६ औँ वा १७ औँ शताब्दिको हो । यो ममीमा बच्चाको स–साना जानकारी स्पष्ट देख्न सकिन्छ । बच्चाको शरीर रेशमको कपडामा बेह्रिएको थियो । तर ठूलो र धनी परिवारको हुँदा पनि बच्चा स्वस्थ थिएन । सिटी स्क्यानको मद्दतले ममीको एउटा भर्चुअल पोस्टमार्टम गरियो जसमा बच्चाको करङमा समस्या भेटिएको थियो । यो लक्षण कुपोषणको थियो जुन विशेषगरी भिटामिन डीको कमीका कारण हुने गर्छ । यसलाई रिकेट्स भनिन्छ । यसमा खुट्टा धनुषझैँ निहुरिने लक्षण देखिन्छ ।

अनुसन्धानकर्ताले अर्को सम्भावनामाथि पनि विचार गरेका थिए । उनीहरुका अनुसार ती बालकको मृत्यु भिटामिन सीका कारण पनि भएको हुनसक्छ जसका कारण स्कर्भी हुने गर्छ । तर करङमा देखिएको समस्या दुबै स्थितिसँग मेल खाँदैन । फ्याट टिस्यूको परीक्षण गर्दा बच्चाको उमेरको हिसाबले उनको तौल अन्य बच्चाको तुलनामा बढी थियो । त्यसैले अनुसन्धानकर्तालाई लाग्छ कि बच्चालाई त्यतिबेला निकै राम्रो तरिकाले खुवाएको हुनसक्छ । यसले भिटामिन सीको कमीको सम्भावना शून्य पारिदियो ।

अर्कोतर्फ यदि भिटामिन डीको कुरा गर्ने हो भने यो खानामार्फत् हाम्रो शरीरसम्म पुग्दैन । यो छालामा प्याबैगनी विकिरण (अल्ट्राभोएलेट रेडिएसन) बाट हुने रासायनिक प्रतिक्रियामार्फत् बन्ने गर्छ । यसमार्फत् के थाहा हुन्छ भने बच्चा खानाको कमीले नभई घामको कमीद्वारा कुपोषित थिए ।

शिशु अवस्थामा बाल्यकालमा हड्डी बन्ने र त्यसको मजबुतीका लागि भिटामिन डी निकै आवश्यक हुन्छ । यसले शरीरलाई जीवनभरी क्याल्सियम र फस्फोरसलाई उत्कृष्ट ढङ्गले अवशोषित गर्न मद्दत गर्छ । म्युनिख युनिभर्सिटीका रोगविज्ञानी एन्ड्रियास नेरलिचका अनुसार रिकेट्सका कारण मृत्यु नै हुँदैन तर बच्चाको फोक्सोमा घातक निमोनियाको लक्षण देखिएको थियो जुन भिटामिन डीको कमी भएका शिशुमा साधारण हुने गर्छ ।

फ्रन्टियर्समा प्रकाशित शोधका अनुसार त्यो बेला अभिजात वर्ग आफ्नो छालालाई सफा राख्नका लागि घामबाट बच्ने गर्दथे । युरोपेली समाजमा त्यो बेलामा धनी वर्ग यस्तै गर्दथे जबकी किसान र मजदुर घाममा हिँड्थे ।

इटलीमा १६ औँ र १७ औँ शताब्दिका बेला फ्लोरेन्समा मेडिसी च्यापलमा अन्त्येष्टि गरिएका कुलीन बच्चाहरुको थुप्रै कंकाल भेटिएको थियो । उनीहरुमा पनि रिकेट्सको लक्षण देखिएको थियो । तर बेसमेन्टमा भेटिएको यो बालकबारे अनुसन्धानकर्ताले के निष्कर्ष निकालेका छन् भने यी बच्चाको खानपिन राम्रो थियो, उसको हेरविचार राम्रो तरिकाले गरिएको थियो, त्यसैले उनको शरीरमा फ्याट धेरै थियो र यसैकारण यी बच्चाको शरीर यति वर्षपछि पनि राम्रोसँग संरक्षित थियो ।

बच्चाको यो ममी रेशमको कपडामा बेह्रिएको थियो र यहाँ यो बच्चा एक्लै थियो । अनुसन्धानकर्ताले यी पहिलो बच्चा भएको हुनसक्ने अनुमान गरेका छन् । बच्चाको कफिनमा उनको नामसँग सम्बन्धित कुनै शिलालेख थिएन ।