मानिसको ‘ब्रेन सेल्स’ लाई मुसाको दिमागमा गरियो प्रत्यारोपण, के आयो नतिजा ?

Posted on: 17 Oct, 2022

असोज ३१, काठमाडौँ | मानव मस्तिष्कलाई बुझ्न र मस्तिष्कसँग सम्बन्धित समस्यालाई हल गर्नका लागि वैज्ञानिकले एउटा नयाँ प्रयोग गरेका छन् । हालै वैज्ञानिकले मानव मस्तिष्कको कोसिकालाई मुसाको दिमागमा ट्रान्सप्लान्ट गरेको छ । वैज्ञानिकका अनुसार यो प्रयोगले न्युरोडेभलपमेन्ट डिसअर्डरलाई गहिराईसँग बुझ्न मद्दत मिल्नेछ ।


स्ट्यानफोर्ड युनिभर्सिटटीको समूहले ल्याबमा बनेको मानव न्युरोन्स र ती जस्तै सहायक सेल्सका लिएर त्यसलाई नवजात मुसाको विकासशील दिमागमा प्रत्यारोपण गरे । मुसा हुर्किँदै गएपछि मानव न्युरोन्सले मुसाको दिमागमा काम गर्न सुरु गर्यो र थुप्रै सर्किट पनि बनायो । अनुसन्धानकर्ताका अनुसार सर्किटको प्रयोग न्युरोडेभलपमेन्ट डिसअर्डरको अध्ययनका लागि गर्न सकिन्छ ।

अनुसन्धानकर्ताले भनेका छन्, ‘अब हामी मानव मस्तिष्कबाट तन्तु ननिकाली, स्वस्थ मस्तिष्कको विकासका साथै, मस्तिष्क विकारको अध्ययन गर्न सक्छौँ । हामी यो नयाँ मञ्चको प्रयोगले न्युरोसाइकिएट्रिक विकारका लागि नयाँ औषधी र जिन थेरेपीको परीक्षण पनि गर्न सक्छौँ ।’

समूहले सन् २०१५ मा बताइएको एक तरिकाको प्रयोग गरेको छ जहाँ मानव छाला कोसिकालाई स्टेम कोसिकामा परिवर्तन गर्ने गरिन्छ र त्यसपछि दिमागको भिन्न भिन्न अर्गनोइड्समा बाँडिनेछ । त्यसो गर्दा प्रयोगशालामा विशेष मस्तिष्क साइटहरु साना अर्गानोइडहरु बन्न सक्छन् जुन वास्तविक मस्तिष्कमा विकसित हुँदैन तर नमूना जनावरमा प्रत्यारोपणका लागि उपयुक्त हुन्छ ।

नेचर जर्नलमा प्रकाशित शोधका अनुसार नवजात मस्तिष्कमा मस्तिष्कको विकास हुँदै जाँदा सम्बन्ध अझ राम्रो हुन्छ । दुई वा तीन दिनको मुसाको बच्चामा मानव मस्तिष्क कोशिकाहरुको बन्डललाई प्रत्यारोपण गरियो । मुसाको आन्तरिक मेसिनरीलाई रगत र पोषण तत्वहरुको आपूर्ति गर्ने मानव कोशिकाहरुसँग अघि बढ्न धेरै समय लागेन ।

यसमा प्रतिरोधी कोशिकाहरु र फस्टाउनका लागि  आवश्यक सबै तत्वहरु प्रदान गर्दा मानव न्युरोन्स करिब एक इन्च बढ्यो र मुसाको गोलार्धको लगभग एक तिहाईमा फैलियो । यी प्रत्यारोपित न्युरोन्सहरु अब पेट्री डिश न्युरोन्सभन्दा ६ गुणा ठूला र जटिल थिए ।

त्यसपछि अनुसन्धानकर्ताले मानव कोशिकालाई दुई भिन्न–भिन्न बन्डलहरु प्रत्यारोपण गरे – एउटा बन्डल टिमोथी सिन्ड्रोमका रोगीबाट लिइयो । यो अटिजम र एपिलेप्सीसँग सम्बन्धित न्युरोलोजिकल डिसअर्डर हो । दोस्रो बन्डल कुनै सिन्ड्रोम बिना थियो । यी दुई बन्डलहरु एउटै मस्तिष्कमा राखिएको थियो । टिमोथी सिन्ड्रोम भएको हेमिस्फियरमा न्युरोन्स भिन्न तरिकाले विकसित भए र यी निकै साना थिए । यसले अनुसन्धानकर्ताहरूलाई यी विकारहरू कसरी विकास हुन्छ भन्ने बारे अन्तरदृष्टि प्रदान गर्‍यो ।

अन्य मुसामा अनुसन्धानकर्ताहरुले के देखाए भने किपावलोवियन एक्सपेरिमेन्टमा मानव सेल्सको सर्किट मुसाको दिमागभित्र विशेषगरी साना अर्गनोइडलाई उत्तेजित पारेर उनीहरुको व्यवहारलाई सिधा प्रभावित गरिरहेका थिए । यो प्रत्यारोपणले मुसाको काम गर्ने तरिकामा परिवर्तन देखिएन ।

अनुसन्धानधकर्ताका अनुसार यो मानव छाला कोशिकाद्वारा निर्मित हालसम्मको सबैभन्दा उन्नत ह्युमन ब्रेन सर्किट हो र मानव न्युरोन्सको ट्रान्सप्लान्ट जनावरको व्यवहारलाई प्रभावित पार्नसक्छ । वैज्ञानिकले भने, ‘यो प्लेटफर्मले पहिलोपटक मानव कोशिकाका लागि व्यवहारिक रिडआउट दिन्छ र हामीलाई आशा छ कि हामी यसमार्फत् जटिल मनोरोग स्थितिबारे उत्कृष्ट तरिकाले बुझ्न सक्नेछौँ ।’

यस बिषयमा तपाइको प्रतिक्रिया...!