खोज

दान बहादुर बुढा/ पुस २२, मुगु । सदरमुकाम नजिकै रहेको रुगाका का १ सय दलित परिवार र अन्य ५० क्षेत्री परिवार रहेको गाँउमा खाने पानि नहुदा आधा घण्टा तल नदीको पानि बोकेर खान बाब्य रहेका छन ।

कर्णलीको पानि लिन जादा प्रतेक बर्ष दुई तिन जनाको नदीमा चिप्लीयर मृत्यू हुने गरेको रुगा गाउँका स्थानिय बासीहरु ले बताउछन । यी दुख सम्झनेहो भने हामी पनि कुन दीन चिप्लीयर मृत्यू हुनेहो भनेर चिन्ता छुट्टै मन हुन्छ । आफनो पिडा पोख्दै भन्छन रुगाँ गाँउका छेत्ते लावड,बिभिन्न सरोकारवाला आउन्छन पानिको योजना बनाउछन पूर्णरुपमा योजाना कसहीले बनाई दिदैन कर्णालीको पानि खान परेको छ ‘‘अन्य गाउ“मा घरघरै पानीका धारा छन् यहा“ हामी लाई खाना पकाउ“ने पानी नभए भोकै बस्नु परेको छ’’ कर्णलीको पानि ब्रखाको समयमात नदीको हिलो पानि खान्छन ।

खोलाको पानि बोक्ने पिडा रुगा गाउ“का बालबालिका, महिला र बुढापाकाहरुको रहेको छ ।  पुरुषहरु अनेक कामको लागि बिहानै सदरमुकामतिर जाने र बेलुका फर्किने तर त्यहा“ महिलाहरु कति बेला खेतीपाती गर्ने कति बेला पानी ल्याउ“न जाने भन्ने दैनिक पिरलोले गर्दा ज्यान समेत सुकीसकेको हरीकन्य कार्र्मीले बताई ।

सदरमुकाम भन्दा नजिकै रहेको रुगा गाउ“का डेढ सय परिवार परम्परा देखि कर्णाली र कुवाको दुषित पानी पिउन बाध्य छन । गाउ“ले लाई पानी जटिल समस्या हुदा पनि जिल्लाका जिम्मेवारी निकाय मौन छन् ।

प्राय गाउ“बस्तीहरुमा आधुनिक पानीका धारा बनेका छन । तर रुगा गाउ“का १ सय दलित परिवार र अन्य ५० क्षेत्री परिवार लाई अहिले सम्म कणाली र कुवा पानी टुटेको छैन । अन्यत्र कुनै उपाय नभएपछि कणाली र कुवा पानी पिउनु परेको हो ।

बिहान बेलुकी गाउँ नजिकै रहेको कुवामा पानी भर्नको चापले गर्दा पानी सुकेपछि हातमा जर्किन र पिठियूमा गाग्री बोकेर आधा घण्टा तल कर्णाली नदी किनारमा जानु परेको रुगा गाउ“की अर्की महिला चमेली थापाले बताईन ।

कर्णालीको पानीले खान पिउन नुहाउ“न र लुगा धुन सबै गाउ“ले नदी किनारमा जाने गरेका छन् । गर्मी मौसमा एकमात्र गाउँमा रहेको कुवाको पानी सुकेपछि नदीको धमिलो पानी गाग्रीमा ल्याएर कपाडाले छान्दै खाना पिउने गरेका छन् ।

कर्णाली बाट पानी बोक्दै धेरै गाग्री जर्किन कपाडा बगे थापाले भनिन् बच्चा पनि बगेर जालान भनेर धेरै चिन्ता लाग्छ पानी लिन गएका बच्चा घर नपुग्दा सम्म बाटो हेरिहरन्छौ ।

जिल्ला खानेपानी कार्यालयले राजनीतिक पहु“का आधारमा बिभिन्न गाविसका उपलब्धी बिहिन योजना संचालन गर्ने र हाम्रो गाउ“मा खानेपानी योजना माग गर्दा पनि वास्ता नगर्ने रुगाका दलित बर्गको गुनासो छ ।

थोरै रकमले रुगा गाउ“मा खानेपानी संचालन गर्न नसकिने करिव डेढ करोड बजेट चाहिने जिल्ला खाने पानी कार्यालयले जनाएको । उक्त योजना संचालनको लागि बजेट प्रस्ताव गर्दा स्वीकृत नहुने गरेको पाइएको छ ।

कर्णाली र कुवाको धमिलो पानी पिउनाले बर्षेनी रुगा गाउ“का स्थानीयबासी झाडापखाला, रुगाघोकी पेट दुख्ने आउ“ मासी टाइफाइट लगायत रोग बाट पिडित हुनु परेको रुगा गाउ“का सर्बसाधारण स्थानीयको भनाई छ ।

बि स २०५० सालमा रुगा गाविसको लुम खोला बाट पाईपद्धारा ल्याइएको पानी बनमा आगलागीले पाइप चुडाईदिएको र मर्मतमा कसैले चासो नदिदा कुवा र नदीको पानी प्रयोग गर्नु परेको छ ।