दिनेश ठकुल्ला, पुस १७, धनगढी । कैलालीमा निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रम तथा निर्वाचन क्षेत्र पूर्वाधार विकास कार्यक्रम अन्तरगत ठूलो विकास बजेट धार्मिक सामाजिक संघसंस्था, विद्यालय र ग्रामिण क्षेत्रका सडक ग्राभेलका नाममा छुट्याइएको छ । विकासका लागि आएको बजेटमध्ये ठूलो हिस्सा मठ, मन्दिर, गुम्बा, चर्च र सामाजिक संघसंस्थाका भवन निर्माणमा खर्च गर्ने गरि सांसदहरुले जिल्ला विकास समितिमा योजना सिफारिस गरेका छन् ।
दुवै कार्यक्रम अन्तरगत ३ करोड भन्दा बढी विकास रकम मठमन्दिर, चर्च, गुम्बा, दलका कार्यकर्ताबाट संचालित सामाजिक संघसंस्था, कतिपय राजनीतिक नेता कार्यकर्ताका टोल घर जाने सडक ग्राभेलजस्ता योजनाका नाममा छुट्याइएको छ । सांसदहरुले कतिपय काल्पनिक लाग्ने र यो आर्थिक वर्षमा निर्माण हुन नसक्नेजस्ता योजनामा बढी रकम बा“डेका छन् । पूर्वाधार विशेष कार्यक्रम र निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रम दुवै अन्तरगत विकास योजना आवश्यकता भन्दा पनि कार्यकर्तामुखी योजना सांसदहरुले सिफारिस गरेका छन् ।
क्षेत्र नम्बर ६ का सांसद पुष्करनाथ ओझाले मठ, मन्दिर, गुम्बा, चर्च तथा सामाजिक संघसंथाका भवन निर्माणका लागि दुवै कार्यक्रमबाट गरि सबै एक करोड रुपैयाका योजना सिफारिस गरेका छन् । उनले निर्वाचन क्षेत्र पूर्वाधार विशेषतर्फ १३ र क्षेत्र विकासतर्फ ८ योजना मठमन्दिर, चर्च तथा सामाजिक संघसंस्थाका भवन निर्माणका लागि सिफारिस गरेका छन् । पूर्वाधार विशेष कार्यक्रमतर्फ उनले बेहडाबाबा मन्दिर धर्मशाला निर्माण, फूलबारीमा बौद्ध गुम्बा निर्माण, धनगढी गाउँमा नवदुर्गा अनुष्ठान केन्द्रको अधुरो भवन निर्माणका लागि १०÷१० लाख रुपैया छुट्याएका छन् ।
विद्यालय भवन निर्माणलाई प्राथमिकता दिएका ओझाले धनगढी–४, महिमा चर्चका लागि २ लाख, धनगढी–४, मा आमा समूहको भवन निर्मँण ३ लाखको योजना सिफारिस गरेका छन् । पूर्वाधारतर्फ १०÷१० लाखका योजना छनौट गरेका ओझाले सबै भन्दा बढी कैलाली बहुमुखी क्याम्पसको भवन निर्माणका लागि ५० लाख र फूलबारीमा कल्भर्ट निर्माणका लागि २० लाख छुट्याएका छन् ।
क्षेत्र नम्बर ३ का सांसद रामजनम चौधरीले विपी शैलजा स्मृति भवनका नाममा पूर्वाधार विकासतर्फबाट ४० लाख छुट्टयाएका छन् । भजनी त्रिशक्ति नगरपालिकाको वडा नं ४ मा उक्त भवन निर्माण हुने उल्लेख गरिएको छ । सांसद चौधरीले जोशीपुरमा दुर्गा मन्दिर निर्माणका लागि २० लाख र दुर्गा मन्दिर निर्माणमा १० लाख विकास बजेट छुट्टयाएका छन् । सांसद चौधरीले मठ मन्दिर र सामाजिक संघसंस्थाका नाममा करिब १ रकम छुट्याएका छन् । यस्तै हसुलियामा विद्युतिकरणका लागि २० लाख र रघुनाथ आदर्श उच्च माविको भवन निर्माणका लागि ३० लाख रुपैया बजेट छुट्याएका छन् । क्षेत्र नम्बर १ का सांसद जनकराज चौधरीले विकास बजेटमध्ये बोर्डिंड्ड स्कुल, सहकारी भवन निर्माणदेखि खेल मैदान निर्माणसम्ममा ठूलो रकम छुट्टयाएका छन् । उनले टीकापुरको खड्ग मेमोरियल बोर्डिड्ड स्कूलको पूर्वाधार विकासका लागि १० लाख, टीकापुरमा योगाश्रम निर्माणका लागि १० लाख तथा कोटातुल्सीपुरमा एक स्थानीय क्लबको भवन निर्मँणमा १० लाख छुट्याएका छन् । क्षेत्र नम्बर ४ का सांसद एवं कृषि मन्त्री गौरीशंकर चौधरीले पनि मन्दिर, सामुदायिक भवन, धार्मिक भवन र सहकारीका भवनमा करिब ५० लाख रकम छुट्टयाएका छन् । पहलमानपुरमा असनबाबा कृषि सहकारीको भवन निर्मँण, बसौटीमा धार्मिक भवन निर्माण र बसौटीमै मन्दिर निर्मँणका लागि पूर्वाधार विशेषतर्फबाट १५÷१५ लाख छुट्याएका छन् ।
उनले बसौटी–९, स्थित सुर्मि नालामा पुल निर्माणका लागि ४० लाख, मसुरिया–तालबन्द सडक ग्राभेलका लागि २० लाख, सिमली–पण्डौन–खिमडी सडक निर्माणका लागि १५ लाख छुट्याएका छन् ।
वन तथा भूसंरक्षण राज्यमन्त्री एवं क्षेत्र नम्बर ५ का सांसद दीर्घराज भाटले जोनापुरमा खेल मैदान निर्माणमा १५ लाख, अत्तरिया उद्योग वाणिज्य संघको पूर्वाधार निर्माणमा ५ लाख, गोदावरीमा कृष्ण मन्दिर निर्माणका लागि एक लाख तथा अत्तरिया–२, मा यज्ञशाला निर्मँणका लागि २ लाख रुपैया छुट्याएका छन् । उनले चौमाला–खैराला सडकमा १५ लाख, दुर्गालक्ष्मी बहुमुखी क्याम्पसको भवन निर्माणका लागि ४० लाख, गोदावरी–६,मा खानेपानी निर्माणका लागि २० लाख, चौमाला–१, मा पुल निर्माणका लागि १३ लाख बजेट छुट्याएका छन् ।
तुलनात्मक रुपमा क्षेत्र नम्बर २ का सांसद मोहनसिंह राठौरले विकास बजेट सडक र खानेपानीजस्ता पूर्वाधार निर्माणमा बढी छुट्टयाएका छन् । तर क्षेत्र विकास कार्यक्रमतर्फ राठौरले पनि विकास बजेट गैरसरकारी संस्थादेखि सामुदायिक भवन निर्माणमा ठूलो रकम छुट्टयाएका छन् ।
विकासतर्फ उनले लम्की–राजका“डा–सोल्टा सडकमध्ये वर्गदा खानेपानीदेखि मूर्तिडा“डासम्म सडक निर्माण र सोही सडकको मूर्तिडा“डादेखि राजकाँडासम्म सडक निर्माणलाई प्राथमिकता दिंदै ५०÷५० लाख रुपैया छुट्याएका छन् । यस्तै गुलरा–बाघमारा र गुलरा–प्रतापपुर सडक कालोपत्रेका लागि ४०÷४० लाख छुट्याएका छन् ।
प्रत्यक्षतर्फ निर्वा्चित सांसदहरुले पूर्वाधार विशेष कार्यक्रम अन्तरगत सिफारिस गरिएका कतिपय योजना आर्थिक वर्षमा पुरा हुनै नसक्ने किसिमका रहेका कर्मचारीहरु बताउछन । काम गरेजस्तो गरि कार्यकर्तालाई विकास रकम बाडीचुडी हुने खाले विकास योजना रहेका जिल्ला विकासका एक कर्मचारीले बताए । कैलाली जिल्लामा रहेका पहाडी गाविसलाई खासै प्राथमिकता दिएको देखिदैन । पहाडी गाविसको विकास र त्यहाका बासिन्दाको समस्याप्रति सांसदहरुले आफ्ना योजनाहरुमा खासै समेटेका छैनन् । प्रत्यक्ष निर्वा्चित सांसदको निर्वाचन क्षेत्र पूर्वाधार विशेष कार्यक्रमतर्फ ३ करोड बजेटको व्यवस्था रहेको छ । उक्त बजेटभित्र रहेर योजना छनौट गर्ने अधिकार प्रत्यक्ष निर्वा्चित सांसदलाई छ । समानुपातिकतर्फ झनै बेजोग प्रत्यक्ष निर्वा्चित सांसद भन्दा समानुपातिकतर्फका सांसदहरुको निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रम अन्तरगतको विकास बजेट विनियोजन झनै बेजोग देखिन्छ । मठ मन्दिर, गुम्बा, चर्च, इदगाहसहित ब्युटीपार्लर तालिमसम्मका लागि सांसदहरुले बजेट छुट्टयाएका छन् । समानुपातिक सांसद इश्वरी न्यौपानेले ब्युटीपार्लर तालिमदेखि नाउ, गाउ“ र ठेगाना नै नभएका स्वरोजगार तालिममा समेत ठूलो रकम छुट्टयाएकी छन् । उनले क्षेत्र नम्बर ३ मा भन्दै महिला तथा युवा आयआर्जन तथा स्वरोजगार प्रशिक्षण कार्यक्रमका नाममा १५ लाख छुट्याएकी छन् । क्षेत्र नम्बर ३ भनिए पनि नाम खुलाइएको छैन । यस्तै उनले ब्यूटिपार्लर तालिमका लागि ४ लाख छुट्याएकी छन् । अर्का समानुपातिक सांसद बुद्धिसागर चौधरीले चौतारो निर्माण, ओमशान्ति भवन, मानव धर्म भवनदेखि बाख्रा र सुंगुर पालनसम्ममा विकास बजेट छुट्याएका छन् ।
पूर्वजनमुक्ति सेनालाई चेतनामुलक तालिमका लागि भन्दै सांसद हरि ज्ञवालीले १० लाख बजेट छुट्याएका छन् । अर्की सांसद गीता राणाले निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रमको बजेट चुरा बनाउने एक महिने तालिमदेखि ब्यूटिपार्लर तालिमसम्ममा विकास बजेट छुट्याएकी छन् ।
अर्का सांसद बिमल कुमार कोडिया र रामदुलारी चौधरीले ब्यूटिपार्लरतर्फ ठूलो बजेट रहेका योजना जिविसमा पेश गरेका छन् । कोडियाले मन्दिर निर्माणदेखि तालिममा विकास बजेटको ठूलो हिस्सा छुट्याएका छन् ।
समानुपातिक सांसद गरिमा शाहले मनमोहन स्मृति भवनका नाममा धनगढीमा पार्टी भवन निर्माणका लागि ५ लाख तथा चौमालामा पुष्पलाल स्मृति भवन निर्माणका लागि २ लाखको योजना पेश गरेकी छन् ।
प्यारेलाल राना, रबनी चौधरी, मीना चौधरीसहितका सांसदले पनि विकास बजेट मठमन्दिर निर्माण, तालिम, समूहका भवन निर्माण आदि योजनामा छुट्याइएको छ ।
समानुपातिक तर्फका पनि सबै सांसदले विकास बजेटलाई सिधै कार्यकर्तामा पुग्ने गरि योजना सिफारिस गरेका छन् । कैलालीमा ६ जना प्रत्यक्षतर्फ र १० जना समानुपातिक तर्फका सांसदले गरि २६ करोड बजेट निर्वाचन क्षेत्र विकासका लागि सिफारिस गरेका छन् । सबै सांसदले योजना पेश गरिसकेका जिविसले जनाएको छ । निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रम अन्तरगत ५० लाख रुपैया बजेटको व्यवस्था छ ।