खोज

२०६६ सालदेखि झिमरुक गाउँपालिका–४ बांगेमरोठ प्यूठानका केशर रोकाको पत्रकारीता शुरुवात भएको हो । गाउँका समाचार रेडियोमा पठाएर उहाँले आफ्नो पत्रकारीताको थालनी गर्नुभयो । तत्कालिन समयमा सदरमुकाम खलंगामा रहेको सामुदायिक रेडियो प्यूठानमा उहाँ आवद्ध हुनुहुन्थ्यो । विस्तारै रेडियो पत्रकारीताबाट उहाँ छापा माध्यममा प्रवेश गर्नुभयो । 

खलंगाबाट प्रकाशित हुने प्यूठान समाचार दैनिकबाट छापामाध्यममा प्रवेश गर्नुभएका रोका ‘हकर’ हुँदै ‘छापा पत्रकारीतामा’ लाग्नुभएको हो । मोफसलबाट मूलधारको पत्रकारीतामा क्रियाशिल रोकाले विशेषत: आर्थिक क्षेत्रमा कलम चलाउन रुचि राख्नुहुन्छ । करिव ५ वर्षजति आर्थिक अभियान दैनिकमा प्यूठानबाट रिर्पोटिङ गरेको उहाँसँग अनुभव छ । हाल अन्नपूर्ण पोष्ट दैनिक र बुटवल टुडे दैनिकको प्यूठान संवाददाताको रुपमा कार्यरत रोकासँग गरिएको कुराकानी:

१) कसरी चलीरहेको छ यहाको पत्रकारीता ?

पत्रकारको कामै समाचार लेख्ने । विहानदेखि रातीसम्म समाचारको चिन्ता गर्दामै वित्छ । समाचार संकलनदेखि पत्रिकामा प्रकाशित नहुँदासम्म चिन्ता भइरहने  । आज काम गरेर सकियो भनेर कहिल्यै फूर्सदको अनूभुति गर्न नसकिने हाम्रो पेशा । काम गरेर सकिँदा वित्तिकै फेरी काम शुरु भइहाल्छ ।

मुलधारको पत्रकारीतामा मोफसलमा रहेर काम गर्दा अझ बढी कठिनाई भोग्नुपर्ने पीडा छ । स्थलगत रुपमा नपुग्दासम्म समाचारको विश्वसनियतामै शंका लाग्ने हुन्छ । ग्रामीण क्षेत्रका अधिकांश गाउँमा सडकको कठिनाइका कारण स्थलगत रुपमा पुग्न समस्या छ । धेरै चुनौतीलाई सामना गरेर अघि बढ्नुपर्ने बाध्यता मोफसलका पत्रकारलाई छ । 

२) यो पेशामा किन आउनु भो र यहि पेशाकै भरमा जिविकोपार्जन गर्न सकिन्छ भन्ने लाग्छ त ?

विशेषत: मेरो पत्रकारीता विषयको अध्ययन होइन । व्यवहारीक अभ्यास गरेरै म पत्रकारीता पेशामा लागेको हुँ । गाउँघरका घटनाहरुलाई समाचारको रुपमा रेडियोमा पठाएर मेरो पत्रकारीताको अभ्यास शुरु भएको हो । गाउँका खवरहरु रेडियोमा पठाउने प्रतिनिधी नहुँदा म यस पेशामा आवद्ध हुन पुगेको हुँ ।

पठाएका समाचार साँझ रेडियोमा आफ्नो नामसहित प्रशारण गरिदिँदा थप उत्साहित हुन्थे । विस्तारै विस्तारै यसै गरी म गाउँका खवरहरु टिपाउनमै व्यस्त हुन थाले । मैले मेरो परिचय खोज्नु भन्दा पनि समाजले मलाई ‘पत्रकार’को परिचय बनाइदियो । यसले गर्दा पनि मेरो यही क्षेत्रमा अनुभव बढ्दै जानथाल्यो । फलस्वरुप म यो पेशाबाट टाढा हुन सकिन् । जसले गर्दा मैले पत्रकारीता क्षेत्रलाई नै व्यवसायीक रुप दिँदै अघि बढिरहेको छुँ । मलाई लाग्छ पत्रकारीता गरेरै भएपनि जिविकोपार्जन गर्न सकिने प्रशस्त संभावना छन् ।

आजभोलीको यूग प्रतिस्पर्धाको युग हो । नेलेखेर पत्रकार बन्न सकिन्न । पठनीय समाचार लेखेमा मात्र पाठक, दर्शक र स्रोताले मन पराउने हुन् । मानवीय अभिरुचिका समाचारले मात्र पाठकहरुको संख्यामा बृद्धि गर्ने गर्छ । आफूलाई सक्षम पत्रकारको रुपमा विकास गर्न सकेमा मात्र यसै पेशाबाट जिविकोपार्जन गर्न सकिन्छ भन्ने लाग्छ ।

३) धेरै चुनौतीका बिचमा काम गर्नुपर्ने हुन्छ । पत्रकारीता शुरु गरेदेखी हालसम्मका घटनामध्ये सम्झन लायक केहि कुराहरु छन कि ?

पत्रकारीता पेशा नै चुनौतीको पेशा हो । सवैभन्दा संवेदनशिलताको पेशाको रुपमा पनि यसलाई हेरिने गरिएको छ । गाउँघरबाटदेखि नै मैले धेरै चुनौती सामना गरेर अघि बढ्नुपर्ने बाध्यता थियो । ६ वर्षअघि छिमेकी जिल्ला अर्घाखाँचीको रतनमारेमा बस दुर्घटनाको खवर सुँने ।

खवर सुनेपछि मलाई म कार्यरत रेडियोले खवर गरेपछि घटनास्थलमा पुग्नुपर्ने बाध्यता भयो । पढेर कलेजबाट घरमा नपुग्दै घटनास्थलमा झण्डै ३ घण्टाको पैदलयात्रा गरेर जानुपर्ने भयो । रातको ९ बजेमात्र समाचार संकलन गरेर म घरमा फर्केको थिए । ‘भोकैपेट’ हिँडेर समाचार संकलन गर्न जाँदाको क्षण मलाई अझैपनि सम्झनालायक छ ।

हिजोआज छापा माध्यममा कार्यरत पत्रकारलाई धेरै चुनौती छ जस्तो मलाई लाग्छ । घटनाका लागि पत्रकार फिल्डमा नपुग्दै विभिन्न सामाजिक संजाल र बढ्दो अनलाइनहरुमा छ्याप्छ्याप्ती रुपमा समाचार आइरहेका हुन्छन् । छिनछिनमै अपडेट भइरहने अनलाईनले छापामाध्यमका पाठकहरुको संख्यामा कमी ल्याएको छ । हरेक विषयवस्तुलाई पठनीय बनाउन नसके पत्रकारलाई धेरै चुनौती थपिने देखिएको छ । 

४) जानेर या नजानेर समाचारमा गल्ति गरेको कुनै पल छ कि या कुनै पछुतो ?

कहिल्यकाँही फाटट्फुटट् हुने गल्ती बाहेक त्यस्तो पछुतो हुनेगरी गल्ती गरिएको छैन् । कुनैपनि समाचार लेख्नुभन्दा अघि मैले जहिल्यै पनि दो¥होयाएर पढेर मात्र संचारगृहमा पठाउने गर्छु । यसले गर्दापनि समाचारमा गल्ती अझैसम्म भएको पाइएको छैन् । सकरात्मक समाचार सम्प्रेषणले नै समाज रुपान्तरण गर्न सकिन्छ भन्ने मलाई लाग्छ ।

५) तपाइजस्ता युवा पत्रकारहरु यो पेशामा कसरी अगाडी बढ्न सक्छन ?

पत्रकारीता पेशालाई धेरैले ‘सेलेब्रेटी’को रुपमा लिने गर्छन् । झट्ट हेर्द ‘सेलेब्रेटी’जस्तै देखिने भएपनि यसभित्रका शुत्रहरु धेरैले पहिचान गर्न सकेका हुँदैनन् । समाजले पनि पत्रकारहरुबाट धेरै कुराको अपेक्षा राखेको हुन्छ । पत्रकारीता ‘मौसमी पेशा’ नभएकाले जुनसुकै अवस्थामा पनि यसको महत्व र भूमिका एकैखालको हुन्छ । लगनशिलता, कडा परिश्रम, गोपनियता, विषयबस्तुको छनौट र मूलभुत आचारसंहितामा ज्ञान हासिल गरेको यूवाहरुमात्र यस पेशामा टिक्न सक्छन् । धेरै लाभको पेशा नभएकाले समाज रुपान्तरण गर्ने सोँच भएका यूवाहरु अझ बढी यस पेशामा अगाडी बढ्न सक्छन् । 

६) पुरस्कार र सम्मान पाउदा कस्तो लाग्छ ?

पत्रकारीता पेशा गर्दा नै आफूलाई गर्व र सम्मानको अनूभुति हुने गर्छ । अझ त्यसैमाथी विभिन्न निकायले गर्ने पुरस्कार र सम्मानले हौसला बढाउने कुरामा दुईमत रहेन् । पुरस्कार र सम्मानले मात्र पत्रकारहरुको पेशालाई न्याय गर्दैन्जस्तो लाग्छ । पछिल्लो समय पत्रकारीतामा वितरण गरिने पुरस्काहरु अलिबढी ‘हलुका’ बन्दै गएको छ । खास पत्रकारलाई छायाँमा पारेर ‘नामका’ पत्रकारहरुलाई पुरस्कार र सम्मान दिने प्रवृत्तिले यस पेशालाई नै बदनाम बनाउँदै लगेको देखिन्छ । 

७ ) अन्त्यमा:

धेरै कुराहरु माथी नै आइसके । पत्रकारीता जीवनमा क्रियाशिल रहीरहँदा मेरा अनुभव, भोगाइ र सिकाइलाई आम पाठकसामु पस्कने मौका दिनुभएकोले सवल नेपाल साप्ताहिक परिवार र दिपक न्यौपानेप्रति आभारी छुँ । -सबल नेपाल राष्ट्रीय साप्ताहिकबाट साभार