साउन २६, काठमाडौँ । इरानमा विवाह गर्न लागेकी युवती कुमारी नै हुनुपर्ने मान्यता छ । कहिलेकाहीँ पुरुषहरू आफूले बिहे गर्न लागेकी महिलाको कौमार्य पुष्टि गर्ने प्रमाणपत्र खोज्छन् । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले त्यस्तो प्रथालाई मानवाधिकारविरुद्ध मान्ने गरेको छ। विगत केही वर्षयता मानिसहरूले त्यस्तो प्रचलनविरुद्ध अभियान चलाउन थालेका छन् ।

“तिमीले मसँग विवाह गर्न जालझेल ग-यौ किनभने तिमी कुमारी हैनौ। सत्य थाहा पाएको भए तिमीलाई कसैले पनि बिहे गर्दैनथ्यो ।”

पहिलो पटक सम्भोग गरेपछि मरियमका पतिले उनीसँग यसो भनेका थिए। किनभने सम्भोग गर्दा उनको रक्तस्राव भएको थिएन । उनले त्यसअघि आफूले कहिल्यै शारीरिक सम्पर्क नगरेको कुरा बताइन् । तर उनका पतिले पत्याएनन् र मरियमसँग उनी कुमारी भएको प्रमाणपत्र मागे ।

इरानमा यस्तो घटना नौलो होइन । विवाहको कुरो छिनेपछि धेरै महिला चिकित्सककहाँ जान्छन् र एक किसिमको परीक्षण गराउँछन् जसले उनीहरूले कहिल्यै यौन सम्पर्क नराखेको प्रमाणित गर्छ ।

यद्यपि डब्ल्यूएचओका अनुसार कुमारीत्व परीक्षणको कुनै वैज्ञानिक आधार छैन।

मरियमको प्रमाणपत्रमा उनको हाइमन (कुमारी झिल्ली) “इलास्टिक” अर्थात् तन्किने प्रकृतिको भएको जनाइएको छ । त्यसको अर्थ मैथुन गर्दा उनको यौनाङ्गबाट रगत ननिस्किन पनि सक्छ ।

“यसले मेरो आत्मसम्मानमा चोट पु¥यायो । मैले कुनै गल्ती गरेकी थिइनँ तर मेरा पतिले सधैँ मेरो अपमान गरिरहे,” उनले भनिन् । “मैले सहनै सकिनँ। त्यसैले केही औषधि खाएर मैले आत्महत्या गर्ने प्रयास गरेँ । ”

त्यतिबेला तत्काल अस्पताल पु¥याइएको कारण उनी बाँचिन् ।

“म ती पीडादायी दिनहरू कहिले पनि भुल्न सक्दिनँ । त्यतिबेला मेरो जीउ २० किलो घटेको थियो ।”

कौमार्य जाँच अन्त्य हुनुपर्ने माग

मरियमको जस्तै कथा अरू इरानी महिलाहरूको पनि छ। विवाहअघि शारीरिक सम्बन्ध नराख्नु अझै पनि धेरै महिला र तिनको परिवारको निम्ति महत्त्वपूर्ण विषय हो । इरानको रूढिवादी समाजमा यो मान्यता बलियोसँग बसेको छ । तर केही समययता परिवर्तन देखा पर्न थालेको छ। देशभरिका महिला तथा पुरुषहरूले कौमार्य जाँचविरुद्ध अभियान सञ्चालन गरिरहेका छन् ।

उक्त अभियानअन्तर्गत गत नोभेम्बरमा सञ्चालित एउटा अनलाइन याचिकामा एक महिनाभित्र २५,००० जनाले हस्ताक्षर गरेका थिए । त्यतिबेला इरानमा कुमारीत्व परीक्षणलाई पहिलो पटक धेरै मानिसले सार्वजनिक चुनौती दिएको थियो ।

“त्यसो गर्नु गोपनीयता भङ्ग गर्नु हो र यो निकै अपमानजनक कार्य हो,” नेडाले भनिन् । उनले १७ वर्षको उमेरमा तेहरानमा पढ्दै गर्दा आफ्नो प्रेमीसँग शारीरिक सम्पर्क राखेकी थिइन् ।

“म आत्तिएकी थिएँ । परिवारले थाहा पायो भने के होला भनेर डराएकी थिएँ ।”

त्यसैले नेडाले आफ्नो हाइमन फेरि मर्मत गर्ने निर्णय गरिन् ।

त्यसको उपचारविधि अवैधानिक हैन । तर यसको सामाजिक प्रभाव निकै डरलाग्दो हुने भएकाले कुनै अस्पताल पनि शल्यक्रिया गरेर हाइमन मिलाउने काम गर्न तयार हुँदैनन् । नेडाले धेरै पैसा तिरेर त्यस्तो उपचार गरिदिने निजी क्लिनिकबारे थाहा पाइन् ।

“मैले आफूसँग भएको सबै पैसा खर्च गरेँ । ल्यापटप, फोन र सुनका गरगहना सबै बेचेँ,” उनले भनिन् ।

उपचारका क्रममा केही अप्रिय घटना भए त्यसको सबै जिम्मेवारी आफ्नो हुने सर्तमा नेडाले हस्ताक्षर गरिन्। त्यसपछि एक सुँडिनीले उपचारविधि थालिन्। त्यस कार्यको लागि करिब ४० मिनेट लाग्यो । तर नेडालाई पूरा निको हुन धेरै साता लाग्यो ।

“म निकै पीडामा थिएँ। म खुट्टा चलाउन सक्ने अवस्थामा पनि थिइनँ,” उनले भनिन् । उनले यो सबै कुरा परिवारबाट लुकाइन् ।

“मलाई निकै एक्लो महसुस भयो । अरूले सबै कुरा थाहा पाउलान् भन्ने डरले गर्दा नै मैले त्यो पीडा लुकाउन सकेकी हुँला ।” एक वर्षपछि उनले आफूलाई मन पराउने र बिहे गर्न चाहने पुरुष भेटिन्। उनीसँग शारीरिक सम्पर्क गर्दा नेडालाई रक्तस्राव भएन । नेडाले यसअघि भोगेको सबै दुःख व्यर्थ भयो ।

“मेरो प्रेमीले मलाई उससँग विवाह गर्नका निम्ति छल गरेको आरोप लगायो। ढाँटेको भन्दै उसले मलाई छोड्यो ।“

घरपरिवारबाट दबाब

डब्लुएचओले भर्जिनिटी परीक्षणलाई अनैतिक र वैज्ञानिक योग्यता नभएको भनी निन्दा गरे पनि इन्डोनेसिया, इराक र टर्कीलगायत धेरै देशहरूमा अझै पनि यो अभ्यास भइरहेको छ।

इरानी मेडिकल अर्गनाइजेसनले उनीहरूले विशेष परिस्थितिहरूमा मात्र कुमारीत्व परीक्षण गर्ने - जस्तै अदालतमा मुद्दा र बलात्कारको आरोप लगाएको छ।

यद्यपि, भर्जिनिटी प्रमाणीकरणका लागि धेरैजसो अनुरोधहरू अझै पनि विवाह गर्ने योजनामा ​​रहेका जोडीहरूबाट आउँछन्। त्यसैले तिनीहरू निजी क्लिनिकहरूमा फर्कन्छन् - प्रायः आफ्ना आमाहरूसँगै।

एक स्त्री रोग विशेषज्ञ वा एक मिडवाइफले परीक्षण गर्नेछ र प्रमाणपत्र जारी गर्नेछ। यसमा महिलाको पूरा नाम, उनको बुबाको नाम, उनको राष्ट्रिय परिचयपत्र र कहिलेकाहीँ उनको फोटो समावेश हुनेछ। यसले उनको हाइमेनको स्थिति वर्णन गर्नेछ, र कथन समावेश गर्दछ: "यो केटी कुमारी जस्तो देखिन्छ।"

अधिक रूढिवादी परिवारहरूमा, कागजातमा दुई साक्षीहरू द्वारा हस्ताक्षर गरिनेछ - सामान्यतया आमाहरू।

डा फरिबाले वर्षौंदेखि प्रमाणपत्र जारी गर्दै आएकी छन् । यो एक अपमानजनक अभ्यास हो भनेर उनी स्वीकार्छिन्, तर वास्तवमा उनले धेरै महिलाहरूलाई मद्दत गरिरहेको विश्वास गर्छिन्।

"उनीहरू आफ्नो परिवारबाट यस्तो दबाबमा छन्। कहिलेकाहीँ म दम्पतीको लागि मौखिक रूपमा झुट बोल्छु। यदि तिनीहरू सँगै सुते र विवाह गर्न चाहन्छन् भने, म तिनीहरूको परिवारको अगाडि भन्छु कि महिला कुमारी हो।"

तर धेरै पुरुषहरूको लागि, कन्यासँग विवाह गर्नु अझै पनि मौलिक छ।

शिराजका ३४ वर्षीय इलेक्ट्रिसियन अली भन्छन्, "यदि कुनै केटीले विवाहअघि नै आफ्नो कुमारीत्व गुमाएमा, उनी भरपर्दो हुन सक्दैनन्। उनले आफ्नो पतिलाई अर्को पुरुषको लागि छोड्न सक्छिन्।"

उनले १० जना केटीसँग यौनसम्पर्क गरेको बताए । "मैले प्रतिरोध गर्न सकिन," उनी भन्छन्।

अलीले इरानी समाजमा दोहोरो मापदण्ड रहेको स्वीकार गर्छन् तर परम्पराबाट अलग्गिनुपर्ने कुनै कारण नदेखेको बताउँछन्।

"सामाजिक मानदण्डहरूले स्वीकार गर्छन् कि पुरुषहरू महिलाहरू भन्दा बढी स्वतन्त्र छन्।"

अलीको दृष्टिकोण धेरै मानिसहरू द्वारा साझा गरिएको छ, विशेष गरी इरानको अधिक ग्रामीण, रूढिवादी क्षेत्रहरूमा।

कौमार्य परीक्षणको विरुद्धमा प्रदर्शनहरू बढ्दै गए पनि, यो धारणा ईरानी संस्कृति भित्र गहिरो जरा गाडिएको छ, धेरैले विश्वास गर्छन् कि सरकार र सांसदहरूले यस अभ्यासमा पूर्ण प्रतिबन्ध चाँडै नै सम्भव छैन।

कस्तो परिवर्तन होला

आत्महत्या गर्ने प्रयास र हिंसात्मक पतिसँग चार वर्ष बसेपछि मरियमले सम्बन्धविच्छेद गरिन् । उनी केही साताअघि मात्र छुट्टिएकी हुन् ।

“कुनै पुरुषलाई पुनः विश्वास गर्नु निकै कठिन हुनेछ,“ उनले भनिन्। “म निकट भविष्यमा विवाह गर्ने कुरा कल्पना पनि गर्न सक्दिनँ ।“

अन्य हजारौँ महिलासँगै उनले पनि कौमार्य प्रमाणीकरणसम्बन्धी अनलाइन याचिकामा हस्ताक्षर गरिन् । उनलाई तत्काल वा आफ्नो जीवनकालभरि परिवर्तन हुन्छ जस्तो लाग्दैन । तर कुनै दिन आफ्नो देशमा महिलाहरूले समानता पाउँछन् कि भन्ने उनको आशा छ । “यो कुनै दिन हुनेछ । म आशा गर्छु भविष्यमा कुनै पनि महिलाले मैले जस्तो परिस्थिति भोग्नुपर्ने छैन ।” यो सामग्रीमा अन्तर्वार्ता लिइएका सबै व्यक्तिको नाम गोपनीयता कायम गर्नका लागि परिवर्तन गरिएको छ । बिबिसिबाट