खोज

युवराज पन्त । मेरो हजुर वुवाले भन्नु हुन्थियो । विचरा राहुल केही बढी सोच्न पनि सक्दैन र एक जना पाहुना पाल्न पनि सक्दैन थप्नुहुन्थ्यो अर्काले दिएको बुद्धि र खर्चले कहिल्यै प्रगति हुन सक्दैन । त्यो बेलामा म अलिक सानो थिएँ । 

त्यसैले हजुर बुवाको त्यो गहन कुराको अर्थ  मेरो सानो मस्तिष्कले बुझ्न सक्दैनथ्यो र फेरी सोधेर बुझ्ने प्रयास पनि गर्दिन थेँ । तर अजभोलि हाम्रो देशको अवस्था र धेरै नेता तथा कर्मचारीका क्रियाकलापहरु र व्यवहारहरु देख्दा हजुर बुवाको “ अर्काले दिएको बुद्धि र खर्चले कहिल्यै प्रगति हुन सक्दैन ” भन्ने वाक्यले सार्थकता पाएको महसुस हुनछ । 

कतै हाम्रो देशमा विकासको गति मन्द हुनु त्यसैले त हैन ?? धेरैको भाषण हल्लाको भरमा हुन्छ । त्यस्तै विकास अगाडि बढ्छ, अर्काको भरमा । पीडितको सहयोगी र आडभरोशा बनछन्, अर्काले दिएको खर्चमा । यर्थाथको धरातलमा नटेकिएको भाषण, आफ्नो स्थायी आयविनाको विकास र मागेर गरेको सहयोगले कुन क्षेत्रमा कति प्रगति गर्न सक्छ ? कहिले होला धेरै कुरामा आत्म निर्भर हुने ?? 

जबसम्म देशमा भएका स्रोतसाधनहरूलाई परिचालन गरी बढीभन्दा बढी प्रयोगमा ल्याइँदैन, तबसम्म आशा गरेअनुसार विकासको गति अगाडि बढ्न सक्दैन । त्यसको लागि ज्ञान, सीप, योग्याता, दक्षता, इमान्दारिता, नैतिकता, उत्तरदायित्व, सहभागिता, सकारात्मकता आदिको आवश्यकता पर्छ । 

जुन असल शिक्षाबाट मात्र सम्भव छ । विकासको गतिलाई दौडाउन राज्यले राम्रो शिक्षाको व्यवस्था गर्नु पर्छ । तर यहाँ नीति निर्माताहरूले नै शिक्षा क्षेत्रका लागि विभेदकारी नीति बनाउँछन् भने देशको विकास हुन सक्ला ?? 

शिक्षा देश विकास तथा संस्कृतिको सकारात्मक परिवर्तन गर्ने मेरुदण्ड हो । यो क्षेत्र इज्जतदार, व्यवस्थित तथा प्रभावकारी हुनु पर्छ । तर यहाँ यसै क्षेत्रलाई अत्यन्तै हेलाको दृष्टिले हेरिन्छ । यहाँ सबैभन्दा अमार्यादित र अस्तव्यस्तता यसै क्षेत्रमा भेटिन्छ । सायद विदेशीको बुद्धि र खर्चमा चलेर होला मनपरी हुने गरेको । नीति निर्माताले पनि विभेद गरेको । अहिले यो क्षेत्रमा अत्यन्त धेरै विकृति तथा विसंगति मौलाएका छन् । केही यस्ता छन् :

-माथिल्लो तहको शिक्षकको मनोबल गिराउँदै तल्लो तहको प्र. अ. बनाउनु,

-प्रथम श्रेणीका शिक्षकहरूलाई निर्देशन तथा नियन्त्रण गर्न द्वितीय श्रेणीको हाकिम हुने कार्यालयको व्यवस्था गर्नु ,

-सबै श्रेणी तथा तहका शिक्षकहरूलाई भेडाबाख्रा सरह एकै ठाउँमा राखी तालिम दिनु,

-जुनसुकै तहमा बढुवा भएपनि तलब बाहेक कर्मचारी सरह अन्य सेवासुविधामा नदिनु,

-लिखित परीक्षामा सफल भएका र बढुवा भएका शिक्षकहरूलाई नियुक्ति पत्र दिँदा जि.शि.का. ले पैसा उठाउनु,

-माथिल्लो तहको शिक्षकलाई समेत तल्लो तहका स्रोत व्यक्ति लगायतले अनुगमन तथा मूल्यांकन गर्नु,

-तोकिएको तहअनुसार पढाएर आफ्नो उत्तरदायित्व बहन गर्न नपाउनु ,

-तालिममा भत्ता अन्य कर्मचारी सरह नदिइ निकृष्ट व्यवहार गर्नु,

-हरेक कुरामा शिक्षकहरूलाई अमार्यादित व्यवहार गर्नु,

-नियुक्तिमा तोकेभन्दा बाहेक अन्य विषय पढाउन बाध्य पारिनु,

-कक्षा, तह तथा विषयगत शिक्षकको व्यवस्था नगरिनु,

-स्रोत व्यक्ति स्वच्छ प्रतिस्पर्धामा नभै आस्थाको आधारमा नियुक्ति गर्नु , 

-शिक्षकको भरपर्दो व्यवस्थापन नगरी जथाभावि विद्यालय खोल्न दिनु,

व्यक्ति, समाज तथा देश हाक्नेहरूको मनमस्तिष्कलाई प्रभावकारी कार्य गर्न प्रोत्साहित गर्न अतिमहत्वपूर्ण मानिने शिक्षा क्षेत्रमा यति धेरै बेथिति तथा विसंगति हुनुमा कतै हजुर बाले भनेजस्तै भएको त हैन ?