भदौ २२, पर्बत । कानूनी स्वीकृति नलिई खुलेआम स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्दै आएका पर्वतका मेडिकलवालाहरुले क्यान्सर जस्तो रोग लाग्ने खतरनाक विकिरण फैलाउदै छन् । 

कुश्माका केही औषधि पसलेले दक्ष प्राविधिक विना नै असुरक्षित तरीकाबाट एक्स रे मेशीन राख्ने र सर्वसाधारणको अंगको एक्स रे गरी स्वास्थ्य माथि गंम्भीर खेलवाड गर्दै छन् ।  मेडिकलवालाहरुले अव्यवस्थित रुपमा एक्स रे मेशिन संचालनमा ल्याउदा विकिरण फैलिएर सर्वसाधारणलाई क्यान्सर लगायतका रोगहरु हुने खतरा रहेको हो । 

सुरक्षित ढंगले निश्चित मापदण्ड विपरित चलाईने एक्स रे मेशिनबाट खुला वातावरणमा विकिरण फैलने हुन्छ । वातावरणमा फैलने विकिरणबाट क्यान्सर जस्ता घातक रोग लाग्ने जिल्ला अस्पतालका डा.सरोज दाहाल बताउँछन् । 

डा.दाहाल भन्छन्–‘एक्स रे मेशिन राखिने कोठाको पर्खाल कम्तिमा पनि नौ ईन्चको बाक्लो हुनुपर्छ । झ्याल र ढोकामा लिड प्लेट राखिएको हुनुपर्छ । यदि शिशाको कोठा बनाइएको छ भने पनि लिड प्लेट भएकै शिशाले बनाएको हुनुपर्छ ताकि विकिरण बाहिर गई कसैलाई हानि नगरोस् ।’ यति मात्र नभई एक्स रे गर्ने वाला व्यक्तिले समेत सोही अनुरुप सुरक्षित उपाय अपनाएको हुनुपर्छ । डा. दाहाल एक्स रे र भिडियो एक्स रेबारे तालीम प्राप्त व्यक्ति समेत हुन् ।

जिल्लाको खासगरी वजारक्षेत्रमा स्वास्थ्य विभागबाट स्वीकृति नै नलिई मेडिकलवाहरुले एक्स रे मेशिन, भिडियो एक्स रे, ईसिजी लगायतका स्वास्थ्य सेवा संचालनमा ल्याउदै आएको पाईएको छ । भिडियो एक्स रेको खतरनाक विकिरण फैलने नभए पनि एक्स रेको भने फैलने स्वास्थ्यकर्मीको भनाई छ ।

गत शुक्रबार जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका जनस्वास्थ्य निरीक्षक दीपक भण्डारीको नेतृत्वमा जिल्ला प्रशासन कार्यालय कर्मचारी सहितको टोलीले मेडिकल पसलहरुको अनुगमन गरेको थियो । अनुगमनको क्रममा एक्स रे मेशीन राखेर संचालनमा ल्याएको भेटिएको टोलीको भनाई छ ।

टोलीका अगुवा जनस्वास्थ्य निरीक्षक भण्डारीका अनुसार अनुज फर्मा र यसको अर्को नाम गणेश मेडिकल हलले एक्स रे मेशीन राखेको छ । त्यस्तै जिल्ला अस्पतालको गेटैनेर रहेको बाग्लुङ मेडिकल हलमा पनि  एक्स रे मेशीन रहेको छ । सो मेडिकल हलले एक्स रे मेशीन विग्रेर राखेको बताएको अनुगमन टोलीका सदस्यले बताए । गणेश मेडिकल हल र बाग्लुङ मेडिकल हल दुवैले एक्स रे मेशीन संचालन गर्न भनी स्वास्थ्य विभागबाट कानूनी अनुमति लिएका छैनन् । मेडिकलवालाले एक्स रे संचालनका लागि आवश्यक पर्ने सामान्य सुरक्षाको मापदण्ड समेत पुरा नगरेको अनुगमन अधिकारीहरुको आरोप छ ।

कानून विपरित अव्यवस्थित ढंगले एक्स रे मेशिन राख्ने र क्यान्सर लगायतका खतरनाक रोगका विकिरण फैलाउने मेडिकल हल संचालकलाई पक्राउ गरी कारवाही गर्न जिल्ला प्रशासनले नसकेकोमा सर्वसाधारणको व्यापक गुनासो छ । एक्स रे मेशिनबाट फैलने हानिकारक विकिरणबाट पुरुषको शुक्रकीट र महिलाको डिम्व उत्पादनमा ह्रास आई बाँझोपन हुने, छालाका विभिन्न रोग लाग्ने समेत हुने स्वास्थ्य विज्ञहरु बताउँछन् ।

एक्स रेको विकिरण यति खतरनाक हुन्छ कि यसले मानव शरीरको कोषहरु मार्ने गर्दछ । यो विकिरण काठको ढोका र झ्यालबाट सजिलै बाहिर फैलिन सक्छ । एक्स रे मेशीन राखेको स्थानको वरिपरिसम्म क्यान्सर लाग्ने विकिरण फैलने गर्दछ । अझ गर्भवती महिलाले एक्स रे गर्ने हो भने भ्रुणमा गंभीर खतरा पैदा हुने हुन्छ ।

जिल्ला अस्पतालका डा.दाहाल भन्छन्‘अति आवश्यक परेमा मात्र सर्वसाधारणको एक्स रे गरिनुपर्छ । अनावश्यक पाराले एक्स रे गरिदा सर्वसाधारणको स्वास्थ्यमा असर पर्न सक्ने खतरा रहन्छ ।’

डा.दाहालका अनुसार खासगरी विरामीको हड्डीको भित्री अवस्था, फोक्सोमा हावा भरिएको जस्ता अवस्थामा जानकारी लिनका लागि एक्स रे गरिन्छ । कतिपय मेडिकलवालाले विरामीको स्वास्थ्य सेवा भन्दा पनि बढी भन्दा बढी मुनाफा कमाउने ध्येयले सामान्य अवस्थामा पनि एक्स रे गराउन लगाउने सर्वसाधारणको गुनासो छ ।