खोज

काठमाडौँ उपत्यकामा गत ३० वर्षमा अत्याधिक मात्रामा जनसंख्या र यातायातको वृद्धि भएको छ तर सडकको र आकाशे पूलको निर्माण गर्न पनि सम्भव नभएको हुँदा कम गतिमा ट्राफीक संचालन गर्न वाध्यात्मक परिस्थित देखिन आएको क्षेत्री भन्नुहुन्छ l

कम गतिमा ट्राफीक संचालन हुँदा बढी समय सडकमा खर्च भई विभिन्न समस्या बढ्दो छ ।

१. राजमार्ग भनेको द्रुतगतिका साधन मात्र गुड्ने हो । साधारणतया काठमाडौँ चक्रपथ स्तरका एकतर्फ लेन भएका सडकको गति प्रति घण्टा ८०/९० कि.मी. हुने गर्दछ । तर चक्रपथमा एक तर्फी गरी शुरुमा प्रति घण्टा ४०/५० कि.मी. शुरु गरी सडक र ड्राइभरको दक्षता वृद्घि गरी ६०/७० कि.मी. गर्ने । र सो गति भन्दा कम चल्ने साधन पैदल, साइकल, जनावर, टेम्पो, ट्रेक्टर आदिलाई चक्रपथ राजमार्गमा प्रवेश गर्न निषेध गर्ने ।

२. राजमार्गमा कुनै साधन रोक्ने होइन र आपतकालिन परिस्थितिमा बाहेक नरोक्ने र रोक्न परेमा बहीर निस्कि मात्र रोक्ने । यसले गर्दा २७ कि.मी. चक्रपथ ९० मिनेटमा नभई २७ मिनेटमा पार गर्न सकिने गराउने ।

३. कुनैपनि ट्रफिकलाई चक्रपथ सिदा क्रस गर्न नदिने र चक्रपथ भित्र बाहिर गर्नको लागी प्रवेशमार्गबाट मात्र प्रवेश गर्ने र अगाडीको निकाश लेनबाट दायाँ वा बाँया निकाश भई चक्रपथलाई पार गर्ने । चक्रपथ पार गर्न पर्दा अनिषेधित साधन मात्र प्रयोग गर्ने ।

४. निकाशलेन, प्रवेशलेन र ड्राइभलेनको व्यवस्था गर्ने र निकाशलेन निकाशको लागी मात्र र प्रवेशलेन प्रवेशको लागी र यात्रुबसको लागीे मात्र प्रयोग गर्ने । तर यात्रुबसको लागी मात्र प्रवेश लेन र निकाश लेनमापनि ड्राइभ गर्न दिने नजिक नजिक यात्रु लोड अनलोड गर्नु पर्ने हुन्छ ।

५.  प्रवेश र निकाशलाई सपोर्टिङ्ग गर्नको लागी सहायक सडकमा आधा कि.मी. सम्म ल्यल(क्तयउ सडकको व्यवस्था गर्ने ।

६.  चक्रपथमा एकतर्फी गर्दा चक्रपथ भित्र प्रवेश गर्दा बिना रोकतोक बायाँ लेनको सट्टामा दायाँमा प्रवेश गर्नु पर्ने हुन्छ र चत्रफथ भित्रबाट चक्रपथमा प्रवेश गर्ने बेलामा बिना रोकतोक प्रवेश गर्न बायाँबाट जानुपर्ने हुन्छ ।

अर्थात् हालको सडकमा उल्टो बायाँको सट्टामा दायाँबाट ड्राइभ गर्नुपर्ने हुन्छ । यसको लागी विशेष व्यवस्था गर्नुपर्ने हुन्छ । उल्टो ड्राइभ गरेको नहुँदा चक्रपथ देखि नजिकको चौराहसम्म मजबुत डिभाइडर राख्ने जसबाट गाडी पार गर्न सकीयोस् र चालकलाई गलत साइडमा गाडी चलाएको महसुस नभई एकतर्फी लेन÷सडकमा चलाएको भान होस् र चौराहबाट साधारण नियम अनुसार संचालन गराउने । यसबारे नक्सामापनि स्पष्ट पार्ने कोशिश गरेको छु ।

७.  चक्रपथबाट बाहिर निस्कदा अर्को चौराह नआँउदा सम्म यू–टर्न र दाँया टर्न नगर्ने र यस्तै गरी प्रवेश मार्गमा प्रवेश गरेपछि पनि दाँया र यू–टर्न नगर्ने । कालान्तरमा डिभाइडर राखिदिने ।

८.  हाल पिच भएको २ लेन ड्राइभलेन ड्राइभको लागी र साइडमा बसका यात्रु लोड अनलोड गर्ने पैदल हिँड्ने पिच नभएकोलाई निकाश र प्रवेश लेनको रुपमा प्रयोग गर्न उक्त ४ लेनमा कुनै ट्राफीक नरोकने सहायक सडकको आधा कि.मी. सम्म मानिस, पैदलयात्री, साइकल तथा टेम्पो निषेध गर्ने र सो रोकथामका लागी मजबुत नियम तयार गर्ने ।

क) आवश्यक बसको प्रयोग गर्ने र बसको प्रयोग गरी आवतजावत गर्ने ।

ख)  साइकल यात्रीको लागी प्रत्येक बसमा २ वटा साइकल निशुल्क झुण्डाउने  व्यवस्था गर्ने र साइकल सवारीलाई प्रोत्साहन गर्ने ।

ग) कालान्तरमा ठाउँ–ठाउँमा पैदल, साइकलको लागी प्रयोग हुने आकाशेपूल निर्माण गर्ने ।

घ) चक्रपथ÷राजमार्गलाई राजनितिक र व्यापारिक हिसाबले छुट्टैको हिसाबले मानिराखेको सो अनुसार टेवा दिने ।

ङ) राजमार्ग भनेको द्रुत गति सवारीको लागी मात्र हो भनि जनचेतना गराउने ।

च) साविक टेम्पोहरु चक्रपथ भित्र वा बाहिरमात्र संचालन गरी सेवा प्रदान गर्ने ।

१०. चक्रपथ पार गर्न र चक्रपथको प्रयोग गर्नको लागी र पैदल चक्रपथ पार निषेध गरेपछि आफ्नो गाडी नहुनेको लागी भनि बसको लागी मात्र करिब एक–चौथाई कि.मी. को दुरीमा यात्रु बसमात्र चक्रपथबाट ट्¥याकमा निकाश दिई ट्¥याकमा यात्रुको लोड अनलोड गरी चक्रपथमा प्रवेश गर्ने विशेष सुविधा दिई यात्रुहरुलाई सेवा प्रदान गर्ने जसले गर्दा चक्रपथको गति कायम गर्न र यात्रुहरुको अधिकार सुसोभित हुनेछ ।

क) चक्रपथ क्रस नगरी चक्रपथमा चक्रपथ बाहिरमात्र चल्ने ।

ख) चक्रपथ क्रस नगरी चक्रपथ भित्रमात्र चलिरहने ।

ग) चक्रपथ क्रस गरी चक्रपथ भित्र र बाहिरनै चल्ने । यो बस चक्रपथ क्रस गरी  चल्ने हुँदा एक स्टप छोडी भित्र बाहिर गर्दछ । तसर्थ बस स्टप सोही अनुसार कोडिङ गरी जोड र विजोड बनाई संचालन गर्ने ।

११. क) चक्रपथ विस्तार योजना पनि एक तर्फी र द्रुत गतिमा  साधन आवगमन हुने गरी संशोधन गर्ने र भक्तपुर–काठमाडौँको गल्ती नदोहोयाउने ।

ख) बाहिर चक्रपथ निमार्णः यो पनि दु्रत गति ८०/९० कि.मी. प्र.घ. मा चल्ने गरी बनाउदैँ छैन तसर्थ दुई लेन एक तर्फी र आकाशेपूलबाट राजमार्ग क्रस गर्ने गराउने गरी निमार्ण गरी आयोजना संशोधन गर्ने ।

क) साधारणतया तीन तहका सवारी सडक हुन्छन् । राजमार्ग, सहायक मार्ग र भित्री मार्ग राजमार्गमा पैदल निषेध र दु्रत गति सवारीको पूर्ण अधिकार र सहायक मार्गमा दु्रत गति सवारीको सिमित अर्थात आवश्यकता अनुसार पैदललाई क्रस गर्न दिने र भित्री मार्ग जसमा पैदललाई पुर्ण अधिकार र त्यसपछि मात्र सवारीको पालो हुन्छ ।

ख) लेनको व्यवस्था गर्न लेनमा अर्को लेन भएमात्र ओभर टेक गर्ने । एउटा कार र एउटा मोटर साइकल बराबर बाटो प्रयोग गर्ने जस्ता नियम पालन गर्ने ।

ग) काठमाडौँको सबै सडक सानो भएको हुदाँ एक तर्फीको व्यवस्था गर्ने र क्रस र रोक्ने ठाउँ बाहेक सडकमा रोक्न र पिक अप गर्न नपाउने नियम बनाउने । साइकलको र पैदलको अलग अलग लेन बनाउने । साइकलले अर्को साइकललाई ओभरटेक गर्दा आफ्नो लेनबाटमात्र ओभरटेक गर्र्ने र त्योपनि स्वीकृति पाएपश्चात मात्र ।

घ) सन् २०२० लाई साइकल सिटी बनाउने अभियान राम्रो कुरा हो र पर्यटकीय शहर बनाउन सहयोग गर्छ । सो गर्न साइकल लेन र महाराजगंजमा साइकल लिई सिंहदरबारमा गई छोड्न पाउने गरी भाडा साइकलको व्यवस्था र बस पछाडी २ वटा साइकल झुन्डाउन निशुल्क व्यवस्था गर्ने ।

ङ) ट्राफीक प्रहरी राखी क्रसिङ गराउने भनेको कहिले काहीँ मात्र हो तर अहिलेत २४सै घण्टा ट्राफीक प्रहरीको इशारामा आवतजावत गरिदैँछ । ट्राफीक प्रहरीलाई सडकमा राखी दुर्गन्ध, धुँवा खुवाउनु र दुर्घटना निम्त्याउनु ठूलो अपराध हो । उनीहरुको काम भनेको नियम पालना गराउनु मात्र हो । 

माथि उल्लेखित सुझावहरुलाई सजिलैसँग सानो प्रयासले कार्यन्वयन गरे हालको काठमाडौँ को ट्राफीक सुव्यवस्थित भर्ई तेल र गाडीको बचत तथा आम जनतालाई फाइदा हुनेछ ।