पर्वत जिल्लाको सदरमुकाम कुश्मा र आसपासको क्षेत्र सुन्दर, स्वच्छ र सफा बनाउनु पर्छ भनी अभियान थालेको सत्र हप्ता पुगिसकेको छ । शहरीकरण र मानवबस्ती विस्तारका कारण मानवीय सभ्यतामा चुनौती समेत थपिदै जाने हुन्छ । त्यो मध्ये वातावरणीय सरसफाई पनि एक हो । सुन्दर, सफा र शान्त वातावरण सभ्य समाजको रुप हो । फोहोर र अशान्त वातावरण कसैलाई मन पर्दैन । के यसो भनिरहदा हाम्रो घर, आगन अनि टोल र समाज हामीले चाहे र सोचे जस्तै छ त ? यसमा प्रत्येक नागरिकले सक्रिय सहभागिता जनाएको छ ? यो प्रश्न सुन्दामा जति सरल लाग्छ । त्यति नै गंम्भीर छ । सरसफाई अभियान थालेको हप्तौ वितिसक्दा यसले पारेको प्रभाव र परिवर्तन कस्तो रहेको छ ? यो विषय सर्वसाधारणमा चासो बनेको छ । सरसफाई अभियानको कल्पना र थालनीमा पर्वतका प्रजिअ झंकनाथ ढकालको योगदान छ । उनले हातमा कुचो लिई बढारेको र नालीमा पसेर फोहोर उठाउन थालेको हप्तौ वितिसकेको छ । सोलुखुम्वु जिल्लामा कार्यरत रहदा यस्तै सरसफाई अभियान थालेर प्रशंसा बटुलेका प्रजिअ ढकालले पर्वतमा नियुक्ति लिई कुर्ची सम्हालेको केही दिन वित्न नपाउदै अभियान थालेका हुन् ।

उनले जिल्लाका राजनीतिक नेतृत्व, संघसंस्थाका प्रतिनिधि, नागरिक समाज, समाजसेवी, सरकारी कार्यालयका कर्मचारी साथै सरोकारवाला सवैलाई भेला गरेर सरसफाई अभियानलाई अगाडि बढाउन प्रस्ताव गरेका थिए । उनको प्रस्तावलाई सरोकारवाला पक्ष सवैले सकारात्मक ढंगले लिए । सरसफाई अभियानमा सरिक हुँदै आएको अवस्था छ । प्रजिअ ढकालले सरसफाई अभियानलाई अझै प्रभावकारी ढंगले अगाडि बढाउन आवश्यक रहेको बताउँछन् । सदरमुकाम कुश्मामा विगत लामो समयदेखि सफा कुश्मा अभियान संस्थाले फोहोर व्यवस्थापन गर्दै आएको छ । आफ्नो घर र आँगनमा रहेको फोहोर सर्वसाधारणले ट्याक्टर मार्फत् फ्याक्ने गर्दै आए पनि सार्वजनिक स्थलहरु जस्तो राजमार्ग वरिपरिको फोहोर, नाली र बाटोघाटो, धार्मिक स्थल लगायतको फोहोर व्यवस्थापन हुन सकेको थिएन । सरसफाई अभियानबाट सार्वजनिक स्थलको फोहोर समेत व्यवस्थापन हुन लागेको छ ।

सरसफाई अभियानलाई सकारात्मक लिएको समाजका अगुवाहरुको धारणा छ । उवासंघ पर्वतका अध्यक्ष हरिओम शर्मा लामिछाने भन्छन्– यो अभियान राम्रो छ । यसले निरन्तरता पाउनुपर्छ । प्रत्येक स्थानीय नागरिकले सरसफाईमा चासो दिनु आवश्यक छ ।’ यस्तै विचार राख्नेमा समाजसेवी मानकुमारी गिरी छन् । उनी भन्छिन्– अरुको मुख ताक्ने नभई सरसफाईमा आफै लाग्नुपर्छ ।’ सफा कुश्मा अभियानका अध्यक्ष खडानन्द आचार्यले नगर सफा राख्नका लागि सरोकारवाला निकाय नगरपालिकाले चासो नदिएको गुनासो गरे । सवै एकजुट नभएसम्म नगर सफा राख्न नसकिने उनको धारणा छ । अध्यक्ष आचार्यका अनुसार अहिले दिनहुँ ठुला ट्याक्टरको पाँच ट्याक्टर फोहोर नगरपालिकामा निस्कन्छ । जिल्लामा सरसफाईबारे यस अघि औपचारिक अभियान थालिएको थिएन । फोहोर व्यवस्थापनका लागि ल्याण्डफिल्ड साइटको उचित व्यवस्था छैन । अभियान थालेको सत्रौ हप्ता लागिसक्दा यसको प्रभाव भने केही नै केही देखिन्छ । अहिले बजार क्षेत्रको घर अगाडि फोहोर देखिदैन भने फोहोर व्यवस्थापनका लागि डस्टविनहरु देखिन्छन् । मानिसमा फोहोर बाहिर अनावश्यक तरीकाले फाल्नु हुँदैन भन्ने मानसिकताको विकास हुँदैछ ।

विद्रयालयमा पठनपाठन गर्ने विद्यार्थीहरु माझ समेत अभियानलाई पुराउन सकेकोले अझ बढी प्रभाव परेको छ । सदरमुकाम र यस आसपासका सार्वजनिक स्थलहरुमा समेत फोहोर त्यति देखिन छाडेको छ । यो अभियानको राम्रो पक्ष हो । जे होस् फोेहोर अभियानले गर्ने भनेको सरसफाई राख्नुपर्छ है भन्ने सन्देशको संचार गर्नु हो भने सरसफाई गर्ने त आखिर स्थानीय जनताले नै हो । अर्कोतर्फ प्लाष्टिकमुक्त नगरपालिका क्षेत्र घोषणा गर्न सकेमा फोहोर व्यवस्थापनमा सहज हुने थियो । यसबारे सरोकारवाला पक्षको ध्यान जान आवश्यक छ ।