अनिल अधिकारी ।

वैदेशिक रोजगारमा चरम बेथिति छ । यो क्षेत्र सुधारको लागि बनेको कानुनमा जतातै प्वाल छ, जुन प्वालबाट सजिलै भ्रष्ट कर्मचारीहरु छिर्न सक्ने हुँ"/> Sajha Sawal - Nepal's Number 1 News Portal for Labor Migration, Employment Sector and More...

अनिल अधिकारी ।

वैदेशिक रोजगारमा चरम बेथिति छ । यो क्षेत्र सुधारको लागि बनेको कानुनमा जतातै प्वाल छ, जुन प्वालबाट सजिलै भ्रष्ट कर्मचारीहरु छिर्न सक्ने हुँ"/>

१६ मंसिर २०८१, आईतवार

कोशी प्रदेश

मधेस प्रदेश

बागमती प्रदेश

गण्डकी प्रदेश

लुम्बिनी प्रदेश

कर्णाली प्रदेश

सुदूरपश्चिम प्रदेश

बैदेशिक रोजगार

‘श्रम मन्त्रालय र बिभागमा भ्रष्टहरुको जालो रहेसम्म बैदेशिक रोजगारमा बेथिति कायम रहन्छ’

१० असार २०८०, आईतवार ०३:३१


अनिल अधिकारी ।

वैदेशिक रोजगारमा चरम बेथिति छ । यो क्षेत्र सुधारको लागि बनेको कानुनमा जताततै प्वाल छ, जुन प्वालबाट सजिलै भ्रष्ट कर्मचारीहरु छिर्न सक्ने हुँदा सिंगो वैदेशिक रोजगार क्षेत्र अमर्यादित र दुर्गन्धित बन्दै गईरहेको छ । 

धादिङका समिर बिक वैदेशिक रोजगारमा जान चाहन्छन् । उनि सरकारको नीतिमा उल्लेख भएझैं निशुल्क रोजगारमा पठाउने म्यानपावरको खोजीमा छन् तर त्यसरी निशुल्क पठाउने म्यानपावर भेट्न उनि एक सय म्यानपावरमा चहार्दा बल्ल एकदुई म्यानपावरमा मात्र त्यस्ता डिमाण्ड पाउन सक्छन् । तर उनलाई त्यस्तो डिमाण्ड आएको म्यानपावर कुन भन्ने थाहानै छैन । 

चितवनबाट वैदेशिक रोजगारमा जान चाहेर काठमाडौँ आएका सुजन थापाले फ्री भिसा फ्री टिकटको डिमाण्ड बल्लतल भेटे । डिमाण्ड त भेटे तर म्यानपावरका प्रतिनिधिहरुले उक्त डिमाण्डमा बिज्ञापन अगावै रोजगारमा जानेहरु प्याक भईसकेको जानकारी पाएर उनि अझै भौतारिदै छन् । थापा अब पैसा तिरेरै भएपनि वैदेशिक रोजगारमा जाने सोच बनाउन थालेका छन् । 

सिन्धुलीका रमेश क्षेत्रीको छुट्टै गुनाशो छ । क्षेत्रीले राष्ट्रिय दैनिक पत्रिकामा म्यानपावरले छापेको डिमाण्डमा फोन गर्दा डिमाण्डनै छैन भन्ने ठाडो प्रतिक्रिया पाए । उनले अन्तर्वार्ताको म्याद तोकिए अगावै सम्बन्धित म्यानपावरमा फोन सम्पर्क गरेका थिए । उनका अनुसार उक्त म्यानपावरले दुई सय भन्दा बढी कामदारको कोटामा डिमाण्ड आएको उल्लेख गरेर अन्तर्वार्ताको मिति तोकेको छ तर म्यानपावरमा सम्पर्क गर्दा उक्त डिमाण्ड औपचारिकताको लागि मात्र पत्रिकामा छापिएको हो । 

झापाका सन्देश लिम्बुले पत्रिकामा आएको डिमाण्डको आधारमा म्यानपावरलाई फोन सम्पर्क गरे तर फोनमा म्यानपावरले सबै सूचना दिन चाहेन । उनि सम्बन्धित म्यानपावर धाएरै गए । त्यहाँ पुगेपछि सिधा म्यानपावरमा जोडिएर वैदेशिक रोजगारमा जान सम्भव उनले देखेनन् । अन्तत: उनि सिधै म्यानपावर पुगेर पनि एक जना एजेन्टको पछि लाग्न बाध्य बने । उनि त्यहि एजेन्ट मार्फत एक लाख अग्रिम अशुलीमा परे । एजेन्टले छ महिनादेखि झुलाईरहेको छ । नगद रकम दिएको कारण  लिम्बु अहिले एजेन्टले रकम फिर्ता दिने हो कि होइन र विदेश पठाइदिने हो कि होइन भन्ने दोधारमा छन् । 

धनुषा घर भएका बिनय यादवलाई जनकपुर स्थित एकजना कपडा पसल खोलेर बसेका एजेन्टले मलेसिया रोजगारमा पठाइदिने भन्दै ५० हजार रकम अशुली गरेको डेढ बर्ष भयो । एजेन्टकै सहयोगमा उनि दुई पटक काठमाडौँ आएर म्यानपावर धाईसकेका छन् तर उनको काम हुने नहुने अझै निश्चित छैन । पीडित यादवलाई सम्बन्धित एजेन्टले थप ५० हजार दियो भने काम गरिदिन्छु भन्दै फोन गर्न थालेका छन् । मलेसिया रोजगारमा जान तीन लाख लाग्छ भनि एजेन्टले भनेको र काम सुरु गर्न ५० हजार मागेको कारण आफूले रकम एजेन्टलाई दिएको उनि भन्छन् । 

बागलुङका भवानी थापा सहित १७ जना काठमाडौँ स्थित एक कन्सल्टेन्सीबाट ठगिएका छन् । वैदेशिक रोजगारमा पठाउन इजजातनै नभएको उक्त कन्सल्टेन्सीले थापा सहितको पिडितहरुलाई क्रोएसियामा रोजगारको प्रलोभनमा पारी ५० हजारका दरले रकम उठाई अहिले सम्पर्क बिहिन बनेको गुनाशो छ । उनिहरुसँग सम्बन्धित व्यक्तिले भनेको अर्कै व्यक्तिलाई मोबाइल बैंकिङ मार्फत पैसा तिरेको प्रमाण पनि छ तर उक्त प्रमाणमा उजुरी लाग्दैन । उनीहरुको गुनाशो छ – 'प्रहरीमा उजुरी दिन जाँदा बैदेशिक रोजगार बिभागले हेर्छ भन्दै पठाएको हो तर बिभागमा आउँदा उजुरी गर्ने आधार प्रयाप्त भएन भन्ने कुरा आयो ।' 

अर्का गुनाशोकर्ता छन् जनक क्षेत्री । उनका अनुसार उनको पासपोर्ट म्यानपावरले राखेको छ । लिन जाँदा २० हजार दिए मात्र पासपोर्ट दिने भन्दै म्यानपावरले बार्गेनिङ गरेको छ । क्षेत्रीले मलेसिया रोजगारको लागि अप्लाई गरेका थिए । अफर लेटर आएलगत्तै आफू जान नपाउने सूचना दिएको उनको भनाई छ । त्यहि समस्याको कारण क्षेत्रीको पासपोर्ट एक वर्षदेखि म्यानपावरले दिन मानेको छैन । 

मलेसिया पुगेका १४ नेपाली नेपाल फिर्ता भए । उनिहरुलाई काठमाडौँका बिभिन्न ४ म्यानपावरले पठाएको थियो । नेपालबाट जाँदा उनीहरुलाई २२६२ रिंगेट तलब हुन्छ भनि पठाइएको थियो । आकर्षक तलब पाउने भएपछि उनिहरुले ३ लाख ५० हजारसम्म रकम तिरेर गए तर गएपछि कम्पनीले ओभरटाइमको ग्यारेन्टी गरेन । उनीहरुले ७ महिना काम गरेर नेपाल फर्किए । उनिहरुले बिदेशमा श्रम गरेको ७ महिनाको तलब जाँदा तिरेको लागतमै ठिक्क भयो । उनिहरुको जीवनको ७ महिना शुन्य जस्तै भयो । अझ भनौ उनीहरुले श्रम गरे म्यानपावर र बिचौलियाले कमाए । 

नेपालबाट वैदेशिक रोजगारमा गएका झन्डै ९८ प्रतिशत नेपाली युवाले नीतिमा भन्दा बढी लागत तिरेर वैदेशिक रोजगारमा गएका छन् । उनीहरुको ५ देखि १२ महिनासम्मको तलब नेपालबाट वैदेशिक रोजगारमा जाँदा तिरेको लागत तिर्नमै ठिक्क हुन्छ । 

ठगीको साम्राज्य नेपालमा मात्र छैन । युएईमा रोजगारको क्रममा रहेका नुवाकोटका श्याम अधिकारीले सात महिना अघि युएईबाटै क्यानडा रोजगारको प्रलोभनमा एक लाख बुझाए । टिकटक र फेसबुकबाट ब्यापक बिज्ञापन दिने गरेको उक्त कम्पनीले सात महिनापछि तपाइको नाम निस्केन भन्ने बहानामा ७५ हजार मात्र फिर्ता गर्यो । बाँकी २५ हजार प्रोसेसिङको क्रममा खर्च भएको भनियो । अब उक्त २५ हजार प्राप्त गर्न प्रयाप्त प्रमाण अभावको कारण सम्भव नभएको ति पीडितको गुनाशो छ । 

माथिका सबै प्रतिनिधि घटना मात्र हुन् । वैदेशिक रोजगार क्षेत्रमा ठगि मौलाउने क्रम बढ्दै गएको छ । मुलुकले आर्थिक संकट झेलिरहेको अवस्थामा आफ्नो आर्थिक संकट टार्नकै लागि पनि वैदेशिक रोजगारको नाममा आर्थिक अशुली भएको हुनसक्ने विश्लेषण गरिएको छ । ठगि नियत राख्नेहरुलाई विदेश पठाईदिन्छु भनि एक-डेढ करोड रकम अशुली गर्न त्यति गाह्रो छैन । कतिपय म्यानपावरहरुले एकै डिमाण्ड १० पटकसम्म पत्रिकामा छापेर पनि युवाहरुसँग अग्रिम अशुली गरिरहेको आशंका गरिएको छ । यसरी ठगीमा पर्नेहरुले अग्रिम रकम बुझाएर ५/६ महिनापछि काम गर्न सकिएन भनेकै भरमा जतिकोत्यति वा त्यसमा २०/२५ हजार कटाएर रकम पाउँदा समेत धन्न पैसा फसेन भनेर खुसि हुनुपर्ने अवस्थाको सृजना भएको छ । भिजिट भिसा, आजाद भिसा, फ्रीलिएन्सर भिसाका नाममा हुने ठगिको आफ्नै दुनिया छ । इजजात लिएका कतिपय म्यानपावरहरुकै माध्यमबाट समेत यसखाले अवैध क्रियाकलाप भईरहेको जानकारी प्राप्त हुने गरेको छ । 

समस्याको सबै कुराको एक निचोड हुन्छ । त्यो निचोड के हो भने जब कुनै देशमा बेथितिले हद पार गर्छ त्यसमा राज्य संचालन गर्नेहरुको भूमिकामाथि प्रश्न उठ्छ । त्यस्तै कयौं प्रश्नहरु वैदेशिक रोजगार क्षेत्रलाई नियमन गर्न बसेका निकायहरुमाथि अझै अनुत्तरित छन् । श्रम रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालय र वैदेशिक रोजगार बिभागमा तैनाथ हुने अधिकारीहरुको भूमिकामा प्रश्न उठ्ने गरेको बर्षौंदेखि हो । केहि कर्मचारीहरु अख्तियारको फन्दामा पनि परिसकेका छन् तर नीतिगत रुपमा स्पष्ट व्यवस्था भएका विषयमा समेत बिभिन्न बहानाबाजीमा सम्झौता गरेर छुट दिने गरेको कारण वैदेशिक रोजगार क्षेत्रमा बेथिति हदभन्दा माथि पुगेको छ । 

'कानुनी र नीतिगत बिषयमा बिभिन्न प्वाल बनाएर सम्बन्धित निकायकै अधिकारीहरुले म्यानपावर पक्ष, बिचौलिया पक्ष, ठगहरु र उजुरी उपर दोषी देखिएकाहरुसँग बार्गेनिङ गर्ने गरेको र त्यसरी प्राप्त हुने अकुत पैसा माथि सचिव हुँदै मन्त्रीसम्मलाई बाडिन्छ' भन्ने आरोप लाग्दै आएको छ । ठगि र बेथितिको गतिबिधि बिरुद्ध सम्बन्धित निकाय जति जाग्नुपर्ने हो त्यस्ती नजागेर उल्टो  जति बेथिती उति फाइदा हुने अदृश्य स्वार्थको गतिबिधिमा लाग्ने गरेको आरोप लगाइन्छ । 

आरोप यतिसम्म कि अहिलेका मन्त्रीले छ महिना भित्र २० करोड कमाउने गरि काम गर्दैछन् भन्नेदेखि बैदेशिक रोजगार बिभागको एक जना कर्मचारीले पाउने घुषको रकम सचिवसम्मलाई पुग्छ भन्नेसम्मको छ । जुन आरोपलाई पुष्टि गर्न कागजात होइन, बजारको अनियन्त्रित अवस्थालाई हेरेर मात्र पनि पुग्ने अवस्था छ । चरम बेथितिकै बीच वैदेशिक रोजगार क्षेत्रमा भएको अशुलीको प्रत्यक्ष असर महंगी र आर्थिक संकटसम्म पर्छ भन्ने हेक्का सरकारी पक्षलाई भएर पनि व्यक्तिगत खाईपाई आएको विषय भएको कारण सबै मौन छन् । 

ठगिको विषयमा आउने उजुरीलाई समेत मेलमिलाप गरेर मिलाउनु भन्दै पठाउने वैदेशिक रोजगार बिभाग र यहाँ-यहाँ समस्या छ भनेर मिडियामा आधार सहितको रिपोर्ट आउँदा समेत मौन रहने श्रम रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका अधिकारीहरु इमान्दार नबनेसम्म वैदेशिक रोजगारको बेथिति सुध्रने अवस्था छैन । 

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

मुख्य समाचार
स्थानीय तह उपनिर्वाचन शान्तिपूर्ण रुपमा सम्पन्न यू–१९ एसिया कप क्रिकेट : नेपाल बंगलादेशसँग ५ विकेटले पराजित, प्रतियोगिताबाट बाहिरियो नेपाल नेपाल प्रिमियर लिग खेल्न काठमाडौं आइपुगे जिम्मी निसम लिलाबल्लभ विरुद्धको मुद्दा दर्ता गर्न सर्वोच्चले गर्यो अस्वीकार हेटौंडा–१२ सिक्रेनी मतदान केन्द्रमा २८ सय ६७ मत खस्यो एमाले पार्टी कार्यालय जग्गा विवाद: हेर्न नभ्याउने हुँदै सुनुवाइ फेरि स्थगित कीर्तिपुरको मतगणना आजै रातिदेखि सुरु हुने रविको बयान आज पनि सकिएन, भोलि सकेर पोखरा पठाइने खेलकुद मन्त्रालय चलाउन गार्हो भयो ः मन्त्री चौधरी हेटौंडा–१२ सिक्रेनी केन्द्रमा २६ सय २९ मत खस्यो गिभिनाको परिवारमा शोकैशोक: एक हप्तामा दुई वियोग नेपालले बंगलादेशलाई दियो १४२ रनको लक्ष्य कीर्तिपुरमा ११ हजार मतदाताले गरे मतदान रोल्पामा निर्माणाधीन झोलुङ्गे पुलको पर्खाल भत्किँदा ४ जनाको मृत्यु बालिकाहरुलाई तरुनी हुन नदिउ : अनुराधा कोइराला नेत्रहीन टी–२० विश्वकप : नेपाललाई हराउँदै पाकिस्तान फाइनलमा बङ्गलादेशविरुद्ध नेपालले २१ ओभरमा बनायो ६१ रन सरकारी वकिल कार्यालय रविको बयान जारी, आजै पोखरा फर्काइने तयारी यू–१९ एसिया कप: नेपालको दुई विकेट पतन, मयान ४ रनमा आउट हुँदा अर्जुन डकआउट उपनिर्वाचन : बिहान ११ बजेसम्म २५ प्रतिशत मत खस्यो